Η ρωσική παρουσία είναι πανταχού παρούσα στη Λεμεσό. Οι πινακίδες των καταστημάτων που προσφέρουν μανικιούρ, ρούχα, δικηγόρους, λογιστές – είναι γραμμένες στα ρωσικά και στα αγγλικά. Οι μεγάλοι ουρανοξύστες που ανεγέρθηκαν πρόσφατα κατά μήκος της ακτογραμμής, αντιπροσωπεύουν την εισροή ρωσικού χρήματος.
Επιμέλεια & μετάφραση: Άννα Radic
Τράπεζα Telegram
Πίνοντας καφέ σε μια παραλιακή καφετέρια, ο Alexey Voloboev σκρόλαρε μια ομαδική συνομιλία στο Telegram με τίτλο “financial help in Cyprus”. “Αυτή είναι τώρα η ρωσική τράπεζα της Κύπρου”, γέλασε ο Ρώσος επιχειρηματίας.
Η ομάδα, έχει ήδη περίπου 1.600 μέλη και λειτουργεί ως μαύρη αγορά για την ανταλλαγή ρουβλιών και ευρώ – μια συναλλαγή που είναι πλέον όλο και πιο δύσκολη. Δεν είναι μόνο η ΕΕ που έχει συσσωρεύσει κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά και το Κρεμλίνο που έχει επιβάλει τους δικούς του περιορισμούς στις τραπεζικές συναλλαγές με το εξωτερικό.
Ο Voloboev μετέφρασε ορισμένα από τα ρωσικά κείμενα της συνομιλίας. “Πουλάω μετρητά 3.200 ευρώ για 74 ρούβλια ανά ευρώ”, γράφει ένα από αυτά. Ένα άλλο: “Πουλάω 20.000 ευρώ”.
Όταν οι πρώτες κυρώσεις της ΕΕ έπληξαν το ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, αναπήδησαν σκληρά στη Λεμεσό ή “Limassolgrad” όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι. Ξαφνικά, τα περιουσιακά στοιχεία της μεγάλης ρωσικής κοινότητας της πόλης δεσμεύτηκαν.
Εκεί οι Κύπριοι συνειδητοποίησαν ότι μπορεί σύντομα να χάσουν τους αγαπημένους τους πελάτες.
Τότε ήταν που ξεκίνησαν οι ομάδες στο Telegram, μια ad hoc προσπάθεια να διατηρηθεί η καθημερινή ζωή. Αλλά με την συνεχώς ασταθή κατάσταση, τις νέες κυρώσεις που καταφθάνουν τακτικά και τον πόλεμο να χτυπά τον τέταρτο μήνα του, η αβεβαιότητα κυριαρχεί.
“Υπάρχει ξαφνικά μια ρωσοφοβία στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα”, δήλωσε ο Voloboev. “Έχω κυπριακό διαβατήριο και ρωσικό διαβατήριο”, πρόσθεσε. “Αλλά οι τράπεζες δεν ενδιαφέρονται για το κυπριακό μου διαβατήριο, λένε: ‘Είσαι Ρώσος, δεν μπορούμε να σε βοηθήσουμε’. Πολλοί από τους φίλους μου έχουν μεταφέρει τα χρήματά τους στη Βουλγαρία ή αλλού εκτός ΕΕ”.
Πολλές κυπριακές εταιρείες που συνεργάζονται με Ρώσους έχουν κλείσει και ορισμένοι εκπατρισμένοι Ρώσοι σκέφτονται να μετακομίσουν από το νησί. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, ένα νέο κύμα Ρώσων, Ουκρανών και Λευκορώσων – είτε δυσαρεστημένοι είτε εκτοπισμένοι – επιδιώκουν να μετεγκαταστήσουν επιχειρήσεις στην Κύπρο.
Τα πάντα στα Ρωσικά
“Ένα από τα διαχρονικά χαρακτηριστικά της Λεμεσού είναι η αλλαγή”, δήλωσε ο δήμαρχος Λεμεσού Νίκος Νικολαΐδης. “Δεν ήταν ποτέ μια στατική πόλη, αλλά ήταν μια πόλη λιμάνι, μια ανοιχτή πόλη, μια πόλη που δεχόταν συνεχώς επιρροές από τον έξω κόσμο”.
Χαρακτήρισε το παρατσούκλι “Limassolgrad” ως υπερβολή: “Η ύπαρξη ρωσόφωνων κατοίκων στη Λεμεσό σε επιχειρηματικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο υπήρξε ένα πλεονέκτημα για την πόλη, μια θετική παρουσία, και σίγουρα θα θέλαμε να τη διατηρήσουμε”.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μετα-σοβιετικές προσωπικότητες όπως ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς ταξίδευαν με βαλίτσες γεμάτες μετρητά στο νησί, το οποίο εδώ και πολύ καιρό αποτελεί τραπεζική έδρα για ρωσικές περιουσίες. Προτιμούσαν τη Λεμεσό, η οποία σήμερα έχει μια ρωσόφωνη κοινότητα περίπου 50.000 ατόμων σε μια πόλη 237.000 κατοίκων.
“Η Κύπρος δεν είχε την ατυχία να έχει τις πικρές εμπειρίες του παρελθόντος που είχαν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας με τη Σοβιετική Ένωση. Βρίσκεται σε μια εντελώς διαφορετική γωνιά της ευρωπαϊκής ηπείρου στην Ανατολική Μεσόγειο και το μεγαλύτερο πρόβλημά μας προέρχεται από μια χώρα του ΝΑΤΟ“, δήλωσε ο Κορνήλιος Κορνηλίου, γενικός γραμματέας του κυπριακού υπουργείου Εξωτερικών, αναφερόμενος στην Τουρκία.
Ο κ. Κορνηλίου τόνισε ότι η Κύπρος δεν έχει δεύτερες σκέψεις για την υποστήριξη των εξοντωτικών κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας, αλλά προειδοποίησε ότι τέτοιες τιμωρίες θα μπορούσαν τελικά να γίνουν μπούμερανγκ για την Ευρώπη.
Πλάτη-πλάτη στην ίδια πόλη
Στη Λεμεσό, χιλιάδες Ουκρανοί έχουν εδώ και καιρό αναμειχθεί με τη ρωσική κοινότητα. Για τους Κύπριους, αποτελούσαν ουσιαστικά μία ομάδα. Πλέον, η συνύπαρξη είναι πιο περίπλοκη. Πρόσφατα έφτασαν περισσότεροι από 10.000 Ουκρανοί, οι οποίοι έφυγαν από τον πόλεμο στην πατρίδα τους και τοποθετήθηκαν δίπλα σε χιλιάδες Ρώσους.
Η Katerina Kaluhina, 24 ετών, έφτασε από την Ουκρανία πριν από τέσσερις μήνες, ακριβώς όταν η πολεμική ρητορική της Μόσχας κορυφωνόταν. Βρήκε δουλειά ως σερβιτόρα σε καφετέρια που ανήκει σε Ρώσο επιχειρηματία.
“Είναι λίγο άβολο, αυτή τη στιγμή να είσαι κολλημένος σε ένα τόπο με τόσους πολλούς Ρώσους”, είπε. “Δεν μου αρέσει όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να συζητούν για την κατάσταση στην Ουκρανία και ένιωσα ιδιαίτερα άσχημα όταν είδα οπαδούς της Ρωσίας με ρωσικές σημαίες”.
Η Σουζάνα, από την Ελλάδα, εργάζεται σε ένα κατάστημα ρούχων, είπε ότι Ρώσοι πελάτες ανέφεραν πρόσφατα ότι τους κυνήγησαν στο δρόμο, αφού τους άκουσαν να μιλούν ρωσικά.
“Μέχρι πριν από δύο μήνες, ήμασταν όλοι Ρώσοι για τους Κύπριους” ,
Voloboev, Ρώσος επιχειρηματίας
Μεταρρύθμιση και όχι οπισθοχώρηση
Τοπικοί επιχειρηματίες και αρχές περιέγραψαν μια έξοδο επιχειρήσεων από τη Λεμεσό τις ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου.
Στα τέλη Μαρτίου, η RCB Bank, ένας δανειστής που δημιουργήθηκε ως θυγατρική της ρωσικής VTB Bank, ανακοίνωσε ότι θα τερματίσει τις τραπεζικές της δραστηριότητες. Η ρωσική εταιρεία διαχείρισης δεξαμενόπλοιων Sovcomflot πρόκειται επίσης να κλείσει την κυπριακή επιχείρησή της.
“Εγώ και ο σύζυγός μου δεν σκεφτόμασταν πραγματικά να ζήσουμε μόνιμα εδώ, αλλά δεν έχουμε σκεφτεί να φύγουμε μέχρι τώρα”, δήλωσε η Κέιτ, 31 ετών, μια Ρωσίδα που εργάζεται ως λογίστρια, πίνοντας καφέ σε ένα ρωσικής ιδιοκτησίας καφέ στο κέντρο της Λεμεσού.
Ο Artem Paleev, συνεργάτης μάρκετινγκ της δικηγορικής εταιρείας Korpus Prava, η οποία δραστηριοποιείται στη Ρωσία, την Κύπρο, το Χονγκ Κονγκ και τη Λετονία, δήλωσε ότι η εταιρεία έχασε το 10% των πελατών της σε μία ημέρα – ουσιαστικά όλους όσοι δεν είχαν διαβατήριο της ΕΕ.
“Αλλά υπάρχουν επίσης πολλοί πελάτες με κίνδυνο ρευστότητας που ουσιαστικά δεν μπορούν να κάνουν πληρωμές λόγω των κυρώσεων”, πρόσθεσε. “Αυτό είναι ένα λειτουργικό πρόβλημα, δεν σημαίνει ότι χάσαμε αυτή την επιχείρηση, αλλά προς το παρόν υπάρχει ζήτημα ρευστότητας”.
“Βραχυπρόθεσμα, το ισοζύγιο θα είναι σίγουρα αρνητικό”, παραδέχθηκε ο κ. Κορνηλίου. “Οι οικονομικοί δεσμοί με τη Ρωσική Ομοσπονδία και με την Ουκρανία είναι σίγουρα πολύ στενοί. Αν πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ των οικονομικών συμφερόντων και του σεβασμού του διεθνούς δικαίου, δεν είναι θέμα επιλογής”.
Ο δήμαρχος Λεμεσού κ. Νικολαΐδης δήλωσε ότι δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία για το πόσες εταιρείες έχουν εγκαταλείψει την πόλη και μένει να δούμε αν οι νέες εταιρείες θα καλύψουν το αναπόφευκτο κενό.
Ένας τομέας με αδιαμφισβήτητες επιπτώσεις είναι ο τουρισμός. Πριν από τον πόλεμο, οι Ρώσοι αντιπροσώπευαν το 25% των συνολικών αφίξεων στην Κύπρο, με τους πιο εύπορους να περνούν τα καλοκαίρια τους στη Λεμεσό και την Πάφο. Τα ξενοδοχεία προσπαθούν να στοχεύσουν σε νέες αγορές, αλλά μια τέτοια αλλαγή θα χρειαστεί χρόνο. “Το ποσοστό πληρότητας στη Λεμεσό είναι σήμερα στο 30-35%, ενώ τα προηγούμενα χρόνια ήταν ήδη γύρω στο 70-75%. Οι Ρώσοι έφταναν νωρίς το καλοκαίρι”, δήλωσε ο Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης, επικεφαλής της κυπριακής ομοσπονδίας ξενοδόχων.
Δόγμα της απορωσικοποίησης
Ενώ οι μισοτελειωμένοι πύργοι μπορεί να είναι διάσπαρτοι στο κέντρο της Λεμεσού, μια βόλτα στην ενδοχώρα θα δείξει ότι οι άλλες κατασκευές συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Αντί για πολυτελείς ουρανοξύστες, χτίζονται πιο μέτρια σπίτια και γραφεία – κατάλληλα περισσότερο για την ανώτερη μεσαία τάξη παρά για ολιγάρχες.
Για τους κτηματομεσίτες, οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν, ειδικά στα μηνιαία ενοίκια. Ένας από αυτούς τους μεσίτες, ο Πέτρος Λαζάρου, δήλωσε ότι τρεις εταιρείες τον προσέγγισαν τους τελευταίους μήνες, ζητώντας γραφεία και κατοικίες για τους υπαλλήλους τους, περίπου 150 άτομα η καθεμία. “Ο τομέας μας δεν θα πεθάνει, θα ανασυγκροτηθεί και θα αναδιπλωθεί”, λέει ο Κυριάκος Ιορδάνου, γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Ορκωτών Λογιστών Κύπρου.
Ο Ιορδάνου λέει ότι η Κύπρος ζει σήμερα το “δόγμα της απορωσικοποίησης”. Αλλά το πρόβλημα, υποστήριξε, δεν είναι η εθνικότητα των επενδυτών, αλλά η αμφίβολη φύση των επιχειρήσεών τους: “Το brand μας είναι προβληματικό, επειδή η χώρα και η πολιτική της ελίτ ταυτίστηκε με Ρώσους ολιγάρχες“.
Οι δικηγόροι και οι λογιστές της πόλης θέλουν επίσης η ΕΕ να προσφέρει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το ποιες ακριβώς κυρώσεις ισχύουν για ποιες εταιρείες. Τουλάχιστον, επιθυμούν το μπλοκ να επιτρέψει στους Ρώσους να πληρώσουν χρέη σε κυπριακές εταιρείες για υπηρεσίες που προσφέρθηκαν πριν από την επιβολή των κυρώσεων.
Αν και κατανοούν τους λόγους για την τιμωρία της Ρωσίας και υποστηρίζουν την απόφαση της κυβέρνησης να υποστηρίξει τις κυρώσεις της ΕΕ, οι ντόπιοι εργαζόμενοι ανησυχούν ότι επίκειται μια σχεδόν παντελής απαγόρευση των συναλλαγών με Ρώσους – ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους. Συγκεκριμένα, υπάρχει φόβος για απαγόρευση της προσφοράς ελεγκτικών ή νομικών υπηρεσιών στους Ρώσους που ζουν στη Λεμεσό.
“Τότε θα περάσουμε από τις οικονομικές στις ρατσιστικές κυρώσεις“, λέει ο Ιορδάνου.
