Kύριε Κατσιώνη, ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού επιστρέφει στα πολιτιστικά γεγονότα μετα την πανδημία, παρουσιάζοντας ένα οδοιπορικό στην προσφυγικό Ελληνισμό κρατώντας την Μνήμη ζωντανή, 100 χρόνια μετά την Μικρασιατική καταστροφή. Τι θα απολαύσουμε επι σκηνής;
Η πανδημία Covid-19 έχει επιφέρει την επιβολή αυστηρών περιοριστικών μέτρων σε παγκόσμιο επίπεδο και έχει προκαλέσει βασικές αλλαγές στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι ορατές σε ατομικό, αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Στα πλαίσια αυτής της μεγάλης αλλαγής οι άνθρωποι του πολιτισμού, ήρθαν αντιμέτωποι με την αναστολή λειτουργίας των πολιτιστικών σωματείων. Ο πολιτισμός ήταν ένας από τους τομείς που κλήθηκε να αντιμετωπίσει τις σημαντικότερες προκλήσεις. Παραστάσεις ακυρώθηκαν, φεστιβάλ, συνέδρια και εκθέσεις αναβλήθηκαν, ενώ κινηματογράφοι, θέατρα και μουσεία έκλεισαν τις πόρτες τους σε όλη την Ευρώπη. Από την πλευρά τους, πολλές τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές έχουν σταματήσει τα γυρίσματά τους, με αποτέλεσμα οι καλλιτέχνες να μην μπορούν να κερδίσουν τα προς το ζην.
Τιμώντας την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού παρουσιάζει μια μουσική-χορευτική παράσταση με θέμα τον ρόλο και τη σημασία του τραγουδιού και του χορού ως ταυτότητα και μνήμη για τον προσφυγικό Ελληνισμό. Το αφιέρωμα αποτελεί καρπό συστηματικής ιστορικής και μουσικολογικής έρευνας, σε άμεση σύνδεση με τις ιστορίες και τα βιώματα των προσφύγων. Το σενάριο διατρέχει τις διάφορες περιοχές του Μικρασιατικού Ελληνισμού καταλήγοντας στην Κύπρο. Στόχος της παράστασης είναι να αναδειχτεί η λειτουργία της μουσικής και του χορού, με τον τεράστιο πλούτο και την πολυμορφία τους, ως «καθρέφτης» του υψηλού πολιτισμικού επιπέδου των Ρωμιών της Ανατολής. Παράλληλα προβάλλεται ο ρόλος του τραγουδιού ως κιβωτός της συλλογικής μνήμης, αλλά και παρηγοριά και δύναμη κινητήρια για την αναγέννηση κι επανεκκίνηση του Ελληνισμού μετά τον ξεριζωμό.
Στην παράσταση συμμετέχουν εξαιρετικοί δεξιοτέχνες τραγουδιστές, μουσικοί και χορευτές από την Ελλάδα και την Κύπρο.
Επιστημονική επιμέλεια – Παρουσίαση: Λάμπρος Λιάβας
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Κωνσταντίνος Πρωτόπαπας
Πέρα απο το μουσικοχορευτικό πρόγραμμα τον δικό τους πρωταγωνιστικό ρόλο διεκδικούν και οι παραδοσιακές φορεσιές του κάθε τόπου που κουβαλούν απάνω τους την ιστορία των ανθρώπων της.
Κανένα κομμάτι της υλικής λαϊκής παράδοσης δεν μας είναι πιο προσφιλές από ό,τι οι ελληνικές τοπικές φορεσιές. Τις έχουμε δει φορεμένες σε γλέντια στο χωριό, φυλαγμένες σε μπαούλα ως ενθύμιο, κρεμασμένες σε προθήκες μουσείων. Χρωματιστές, πλουμιστές, χειροποίητες και ολόμαλλες, μας συνδέουν με τις γενιές προγόνων μας που τις κέντησαν και τις φόρεσαν.
Στην παραδοσιακή ελληνική κουλτούρα, κάθε φορεσιά “κουβαλάει” μηνύματα για την κοινωνική θέση ενός ατόμου, κυρίως της γυναίκας. Ως ένα σύνθετο σημειολογικό πορτρέτο, το οποίο ερμηνεύεται από μέλη της τοπικής κοινότητας, η φορεσιά καταδεικνύει αν μια γυναίκα είναι ελεύθερη ή παντρεμένη, αν είναι νεόνυμφη, αν έχει κάνει παιδιά ή είναι χήρα. Ένα παράδειγμα αυτής της πολύπλοκης σημειολογίας είναι τα περισσότερα από 40 μοτίβα που κοσμούν τις θρακιώτικες σαρακατσάνικες φορεσιές. Συνδυασμοί αυτών των μοτίβων δείχνουν όχι μόνο τον τόπο προέλευσης, αλλά και την κοινωνική θέση, το επάγγελμα και τη λεπτομερή οικογενειακή κατάσταση ενός ατόμου, ιδίως των γυναικών. Στην συγκεκριμένη παράσταση θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε φορεσιές του Πόντου, της Καππαδοκίας, της Ιωνίας, των Οινουσσών, της Λέσβου και βέβαια της Κύπρου.
Εξακόλουθουν πιστεύετε να μας αγγίζουν οι εικόνες, η μουσική, οι χοροί των ρωμιών της Ανατολής ως λαός που έχουμε στο DNA μας την προσφυγιά ή τελικά αυτές οι παραστάσεις λειτουργούν σαν τονωτικές ενέσεις υπενθύμισης όλων αυτών που δεν θα έπρεπε να αγνοούμε ειδικά όταν η ιστορία δυστυχώς μοιραία εχει τη δύναμη να επαναλαμβάνεται;
Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός ως σημαντικό κομμάτι της ιστορικής συνέχειας, αλλά και ως πλούσιο ακατέργαστο υλικό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με παιδαγωγικό χαρακτήρα και σκοπό. Ο παραδοσιακός χορός περιέχει όλα τα απαραίτητα εφόδια της κίνησης, του ρυθμού, της μουσικής, της εξερεύνησης, της κοινωνικοποίησης που επιζητάει διακαώς ο κάθε άνθρωπος και έχει ανάγκη να του προσφέρει η Πολιτεία. Ένας λαός που έχει χάσει την παράδοση του είναι σαν τον άνθρωπο που έχει χάσει το μνημονικό του, σαν το δέντρο χωρίς ρίζες. Ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού, από την ίδρυσή του μέχρι και σήμερα, έχει ως στόχο τη διάσωση και τη διάδοση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, είτε αυτό λέγεται μουσική, είτε χορός, ενδυμασία, δημοτικό τραγούδι, ήθη και έθιμα του τόπου μας.
Ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού κλείνει φέτος 45 χρόνια ενεργούς παρουσίας στα καλλιτεχνικά δρώμενα της πόλης και του νησιού με πολλές συμμετοχές και εκπροσωπήσεις και εκτός χώρας ασφαλώς πάντα συνδυάζοντας το όνομα του με εκδηλώσεις που μιλάνε στη ψυχή του θεατή και κουβαλώντας την έννοια να μην ξεχάσουμε τις ρίζες μας, την ιστορία μας, την ελληνικότητα μας. Σωστά;
Ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 1977. Με πρόσφατα ακόμη τα σημάδια από το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, μια ομάδα ανθρώπων με πρωτεργάτες τον Μάριο Σωφρονίου και τον Αντρέα Λανίτη ξεκίνησαν με όραμα την προστασία και σωστή προβολή της γνήσιας μουσικοχορευτικής παράδοσης του τόπου μας και στόχο τη μεταλαμπάδευση της πλούσιας αυτής κληρονομιάς στις νέες γενιές.
Αναγνωρίζοντας τη σημασία της επιστημονικής προσέγγισης της παράδοσης και την ανάγκη ενημέρωσης του κοινού σε θέματα λαογραφίας, ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού οργανώνει διαλέξεις και συμπόσια λαογραφίας με τη συμμετοχή διακεκριμένων εισηγητών από την Κύπρο και την Ελλάδα. Ο κύκλος αυτός των λαογραφικών συναντήσεων άνοιξε το 1978 με το Α΄ Συμπόσιο Λαογραφίας. Ακολούθησαν άλλα τέσσερα Συμπόσια σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία, ενώ το 2002 οργανώθηκε Ημερίδα Λαογραφίας στα πλαίσια σειράς εκδηλώσεων για το πρόγραμμα «Θράκη – Αιγαίο – Κύπρος».
Σημειώνεται ότι τα Πρακτικά των Συμποσίων Κυπριακής Λαογραφίας και της Ημερίδας Λαογραφίας «Θράκη – Αιγαίο – Κύπρος» έχουν ήδη εκδοθεί. Ο τόμος των Πρακτικών της Ημερίδας Λαογραφίας περιλαμβάνει και ψηφιακό δίσκο με μουσικά ακούσματα από την Κύπρο, τη Μυτιλήνη και τη Θράκη. Τον Δεκέμβριο του 2014 διοργανώθηκε το Στ΄ Συμπόσιο Κυπριακής Λαογραφίας με θέμα «ο Κυπριακός Παραδοσιακός Χορός – Επιτόπιες έρευνες». Ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού, με τη στήριξη των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και του ΤΕΠΑΚ, διοργάνωσε το Πρόγραμμα Κατάρτισης/Επιμόρφωσης δασκάλων παραδοσιακού χορού τη διετία 2012-2013 και στο οποίο δίδαξαν 25 ακαδημαϊκοί, λαογράφοι και ερευνητές της παράδοσης από τον ελλαδικό και κυπριακό χώρο. Η επιτυχία του προγράμματος ξεπέρασε κάθε προσδοκία.
Αξιέπαινη και η καταγραφή του αρχείου του παραδοσιακού χορού από τον Λαογραφικό Ομίλο των διάφορων περιοχών της Κύπρου μέσα από τους ανθρώπους της. Μιλήστε μας για αυτό το κομμάτι της δράσης του Ομίλου.
Ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού δίνει ιδιαίτερη σημασία στην παρουσίαση της μουσικής και χορευτικής μας κληρονομιάς, τόσο της ιδιαίτερης μας πατρίδας Κύπρου, όσο και του υπόλοιπου Ελληνισμού, με σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής. Αυτό επιτυγχάνεται με αδιάκοπη έρευνα, συγκέντρωση, καταγραφή και επεξεργασία υλικού και κυρίως διατηρώντας στενή συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες, ερευνητές, χοροδιδασκάλους και λαογράφους. Αποτέλεσμα των πιο πάνω είναι το γεγονός ότι ο Όμιλος διαθέτει μια ιδιαίτερα αξιόλογη ιματιοθήκη με αρκετές αυθεντικές παραδοσιακές ενδυμασίες από τον Κυπριακό και Ελλαδικό χώρο ή πιστά αντίγραφά τους. Επίσης διαθέτει ένα σημαντικό αρχείο με ταινίες, φωτογραφικό και οπτικογραφημένο υλικό καθώς και βιβλιοθήκη για Λαογραφικά θέματα.
Αυτό που παρατηρει πάντως κανείς ότι οι νέοι άνθρωποι αγαπούν τα χωρία τους χωρίς κατ’ ανάγκη να κατοικούν μόνιμα εκεί. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι μόλις επέστρεψαν τα παραδοσιακά φεστιβάλ έτυχαν μεγάλης ανταπόκρισης. Συμφωνείτε;
Ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού συμμετείχε φέτος σε δυο μεγάλα πολιτιστικά φεστιβάλ. Στο 4ο Πολιτιστικό Φεστιβάλ της Κλήρου και στο 18ο Φεστιβάλ Μήλου της Κυπερούντας. Συμμετείχε, επίσης, σε συνεργασία με την Σχολή και το Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή σε εκδηλώσεις πολιτιστικής αποκέντρωσης. Οι εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στις Κοινότητες Σαλαμιού, Δωρό, Μουτουλλά με τίτλο «Προσφύγων Μνήμες». Αν κρίνουμε, λοιπόν, από την μεγάλη συμμετοχή νέων ανθρώπων, ως εθελοντών, στις παραπάνω εκδηλώσεις, τότε στο ερώτημά σας απαντούμε με ένα μεγάλο ΝΑΙ! Και το γεγονός αυτό μας γεμίζει από χαρά και αισιοδοξία για το μέλλον.
Είναι ασφαλής η παράδοση σε χέρια νέων ανθρώπων που επέλεξαν να την συνεχίσουν και να την προωθήσουν ή έχει χάσει την γνησιότητα της στον τρόπο που κάποιοι προσπάθησαν να την εκμοντερνίσουν;
Δεν θεωρώ ότι η παράδοση διατρέχει τον κίνδυνο αλλοίωσης στα χέρια νέων ανθρώπων. Οι νέοι άνθρωποι μπορούν να είναι, όπως και ο κάθε ένας από εμάς, άξιοι συνεχιστές της παράδοσής μας, αρκεί να έχουν την σωστή εκπαίδευση στο σχολείο. Η παράδοση κινδυνεύει περισσότερο από την εμπορευματοποίηση της με στόχο την αποκομιδή, από κάποιους, οικονομικού οφέλους.
Tι άλλο ετοιμάζει ο Λαογραφικός Όμιλος;
Προέχει η επιτυχία των εκδηλώσεων που τρέχουν αυτήν την εβδομάδα και συγκεκριμένα αναφέρομαι στην πραγματοποίηση του 8ου Συμποσίου Λαογραφίας με θέμα: «Ιωνία, Καππαδοκία, Πόντος, Κύπρος – Λαογραφικές Διαδρομές» που θα λάβει χώρα από τις 17 μέχρι και τις 20 Νοεμβρίου 2022 στο Δημοτικό Πολιτιστικό Κέντρο «Πάνος Σολομωνίδης» και στην Μουσικο-χορευτική παράσταση «Προσφύγων Μνήμες – Ιωνία Καππαδοκία, Πόντος, Κύπρος» που θα γίνει στο θέατρο ΡΙΑΛΤΟ.
Για το 2023 προετοιμάζουμε, προς το παρόν, το 8ο Σεμινάριο Παραδοσιακών Χορών, με χορούς του Αιγαίου, που θα γίνει τον Μάιο και το Διεθνές Παιδικό Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών που θα γίνει τον Ιούνιο και θα συμμετάσχουν η παιδική ομάδα του Λαογραφικού Ομίλου, καθώς και παιδικές ομάδες από άλλες χώρες.
