Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία το 1933, έπεσε πάνω στην αύξηση της δημοφιλίας του ποδοσφαίρου, το οποίο άρχιζε να αποκτά μαζικότητα και ήταν το τέλειο όπλο για το ναζιστικό καθεστώς προκειμένου να… περάσει πιο εύπεπτα την ιδεολογία του και τα «πιστεύω» του. Γινόταν και στην Ιταλία από τον Μπενίτο Μουσολίνι ενώ ανέκαθεν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα προσπαθούσαν μέσω του αθλητισμού να αναδείξουν τις απόψεις τους και να βρουν μιμητές, επομένως το ποδόσφαιρο δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση στον κανόνα.
Ο Χίτλερ το κατάλαβε πολύ γρήγορα και για το λόγο αυτό φρόντισε να ελέγξει άμεσα τα σπορ και ειδικά το ποδόσφαιρο. Η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Γερμανίας (DFB) υποστήριξε με ενθουσιασμό τον Χίτλερ και το καθεστώς, βοηθώντας τη διείσδυση της ναζιστικής ιδεολογίας. Όταν ήρθε στην εξουσία, αποκλείστηκαν από το άθλημα όλοι οι Εβραίοι παίκτες, ιδιοκτήτες κλαμπ, χορηγοί και δημοσιογράφοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ένα δέκατο του προπολεμικού εβραϊκού πληθυσμού της Γερμανίας, συμμετείχαν ενεργά σε αθλητικά σωματεία.
Η ναζιστική προπαγάνδα ήταν πανταχού παρούσα και εξαίρεση δεν θα μπορούσε να αποτελέσει το ποδόσφαιρο. Επομένως, δεν προκάλεσε καμία έκπληξη το γεγονός ότι δύο παίκτες της Σάλκε είχαν το σύμβολο του καθεστώτος του Χίτλερ στις μπλούζες τους, το Reichsadler, τον εραλδικό αετό, καθώς και μία σβάστικα.
Η Σάλκε με πάνω από 150.000 μέλη (μία από τις πέντε ομάδες παγκοσμίως σε αριθμό μελών) κατέκτησε τα έξι από τα επτά πρωταθλήματα κατά την διάρκεια της ναζιστικής Γερμανίας από το 1933 έως το 1945. Η απόλυτη κυριαρχία των «βασιλικών μπλε» κατά εκείνη την περίοδο προκάλεσε πολλά ερωτήματα και το κατά πόσο υπήρχε πραγματική σύνδεση του συλλόγου με το ναζιστικό καθεστώς, αλλά και γιατί δύο ποδοσφαιριστές της πρωταθλήτριας φορούσαν φανέλα με τον αυτοκρατορικό σταυρό σε αντίθεση με την υπόλοιπη ομάδα.
Στο τέλος του 20ου αιώνα και έχοντας περάσει πάνω από 50 χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και το Ολοκαύτωμα με τη γενοκτονία Εβραίων, Ρομά και άλλων εθνοτικών, πολιτικών και κοινωνικών ομάδων σε στρατόπεδα εξόντωσης, η σύνδεση της Σάλκε με το καθεστώς του Χίτλερ ήταν ένα θέμα που δεν είχε ξεκαθαρίσει.
Κανένας στο σύλλογο δεν επιθυμούσε να μάθει και να ψάξει αν υπήρχαν σχέσεις του κλαμπ με το Ναζισμό. Όλα αυτά μέχρι το 2001.
Εκείνη την χρονιά η Σάλκε αποφασίζει να δοθεί το όνομα του Φριτζ Σζέπαν σε ένα κοντινό δρόμο από την έδρα της ομάδας. Αμέσως στην δημοσιότητα αρχίζουν και βγαίνουν λεπτομέρειες για την ζωή του.
Το μεγάλο αστέρι της Σάλκε ήταν μέλος του NSDAP (του ναζιστικού μορφώματος) και συμμετείχε στο Aryanization, την πρώτη πανεθνική, προσχεδιασμένη δράση εναντίον των Εβραίων: ένα μποϋκοτάζ των εβραϊκών επιχειρήσεων και απόκτησή τους έναντι ενός μικρού ποσού (που δεν είχε καμία σχέση με την αντικειμενική αξία της επιχείρησης). Με αυτόν τον τρόπο ο Σζέπαν έγινε ιδιοκτήτης μιας εβραϊκής επιχείρησης με τους ιδιοκτήτες Σάλι Μέγιερ και Τζούλι Λίχτμαν να απελαύνονται στην Ρίγα όπου κι εκτελέστηκαν.
Οι αποκαλύψεις αυτές όπως ήταν λογικό σόκαραν τους ανθρώπους της Σάλκε οι οποίοι αρχικά αποφάσισαν να μην προχωρήσουν στην μετονομασία του δρόμου, ενώ ανέθεσαν την διεξαγωγή μιας έρευνας σχετικά με τις όποιες σχέσεις του συλλόγου με το ναζιστικό καθεστώς, καθιστώντας τους την πρώτη γερμανική ομάδα που αποφάσισε να σπάσει αυτό το ταμπού. Ο κοινωνιολόγος Στέφαν Γκοχ ανέλαβε την μελέτη αποφασίζοντας να ψάξει το σκοτεινό παρελθόν των «βασιλικών μπλε» και τα στοιχεία που βρήκε ήταν εντυπωσιακά. Μάλιστα, οι έρευνές του εκδόθηκαν αργότερα σε βιβλίο με τον τίτλο Zwischen Blau und Weiß liegt Grau (Μεταξύ μπλε και λευκού, υπάρχει το γκρι).
Η Σάλκε ήταν ένα non-political σύλλογος πριν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία και οι πολιτικές προτιμήσεις τόσο των μελών όσο και των παικτών ήταν κοινές με αυτές της υπόλοιπης χώρας και αυτό δεν θα άλλαζε ούτε επί ναζιστικού καθεστώτος. Αρκετά μέλη κι επίσημοι του συλλόγου έγιναν μέλη του NSDAP, αλλά μόλις τρεις παίκτες συμμετείχαν σε αυτό. Ο κεντρικός αμυντικός Χανς Μπόρνεμαν, αλλά και τα δύο αστέρια της ομάδας οι Σζτέπαν και Κούζορα.
Ο Σζτέπαν αποτελεί την πιο χαρακτηριστική περίπτωση. Εκτός από την απόκτηση εβραϊκού μαγαζιού, εξέφρασε δημόσια την υποστήριξή στους Ναζί προτρέποντας τον κόσμο να ακολουθήσει τον Χίτλερ: «Θα πρέπει να δείξουμε την πίστη μας στον Φύρερ μας, γιατί πολέμησε για εμάς». Για να καταλάβει κανείς την σημασία των δηλώσεων του Σζτέπαν θα πρέπει να σημειωθεί πως εκείνη την εποχή ήταν ο αρχηγός της εθνικής Γερμανίας και τα λεγόμενα του αποτελούσαν άλλο ένα προπαγανδιστικό όπλο στην φαρέτρα του καθεστώτος. Μετά το τέλος του πολέμου και κατά την διάρκεια της αποποίησης του ναζισμού με δίκες μελών του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος, βρέθηκε κατηγορούμενος για να αθωωθεί τελικά. Ο ίδιος μέχρι το τέλος της ζωής του ποτέ δεν συνειδητοποίησε το κακό που προκάλεσε στους Εβραίους ιδιοκτήτες του μαγαζιού Σάλι Μέγιερ και Τζούλι Λίχτμαν.
Αντίθετα, για τον Χανς Μπόρνεμαν δεν βρέθηκαν στοιχεία, ενώ ο τρίτος της παρέας ο Κούζορα – όπως και ο Σζέπαν – φέρεται να είχε μιλήσει με τα καλύτερα λόγια για τον Χίτλερ. «Οι Γερμανοί ποδοσφαιριστές είναι στο πλευρό του Φύρερ. Η Γερμανία πρέπει να ζήσει και θα συνεχίσουμε να πολεμάμε».
Ωστόσο, οι σύγχρονοι ερευνητές αρνήθηκαν ότι θα χρησιμοποιούσε τέτοια γλώσσα αφού θεωρούταν μετριοπαθής. Μετά το τέλος του πολέμου αφού ανακρίθηκε για το αν ανήκε στο ναζιστικό κόμμα, αφέθηκε ελεύθερος. «Το μόνο που θέλαμε ήταν να παίξουμε ποδόσφαιρο. Η πολιτική και η θρησκεία δεν μας ενδιέφεραν», δήλωνε χρόνια αργότερα ο Κούζορα. Αυτό όμως, είναι σχετικό αν θυμηθεί κανείς πως τόσο ο ίδιος όσο και οι συμπαίκτες του έγιναν μέλη του NSDAP. Βέβαια, υπάρχει μια δόση αλήθειας στα λεγόμενα του Κουζόρα που βρίσκει εφαρμογή και στην εν γένει πολιτική της Σάλκε. Η πλειοψηφία δεν ήταν γνήσιοι Ναζί αλλά παράλληλα δεν έδειξαν και καμία αντίσταση στα όσα άσχημα γίνονταν.
Όταν οι Ναζί ανέβηκαν στην εξουσία, η Σάλκε αμέσως απέκλεισε τους Εβραίους από την ομάδα υπακούοντας χωρίς δισταγμό στις εντολές του Τρίτου Ράιχ, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον τίτλο του 1934. Τότε οι πολωνικές εφημερίδες κυκλοφόρησαν με τίτλους όπως… «Ο γερμανικός τίτλος είναι στα χέρια της Πολωνίας» με αναφορά στο γεγονός πως οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές της πρωταθλήτριας Γερμανίας ήταν πολωνικής καταγωγής. Αυτό προκάλεσε την άμεση αντίδραση της Σάλκε η οποία με επιστολή, την οποία υπέγραφαν οι 13 ποδοσφαιριστές – ανάμεσά τους και οι Σζέπαν και Κούζορα, τόνιζε: «Οι γονείς μας έχουν γεννηθεί στην Γερμανία, δεν είμαστε Πολωνοί μετανάστες».
Κάποιοι από τους ποδοσφαιριστές εκμεταλλεύτηκαν την διασημότητα τους απολαμβάνοντας σημαντικά προνόμια όπως απουσία από προπονήσεις και αγώνες μέχρι και απαλλαγή από την υποχρέωση να βρεθούν στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Μόνο ένας παίκτης, ο Ότο Τιμπούλσκι, φέρεται να αρνήθηκε να κάνει τον ναζιστικό χαιρετισμό, αλλά και αυτός στα μεγάλα ματς υπάκουσε στις εντολές. Όπως αναφέρει ο Στέφαν Γκοχ… «Στο κλαμπ δεν υπήρχαν ένοχοι αλλά ούτε και ήρωες. Δεν ήταν καλύτεροι ή χειρότεροι σε σχέση με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ή άλλους γερμανικούς συλλόγους για αυτό το θέμα (αντίσταση στο ναζιστικό καθεστώς).
Σίγουρα η τεράστια επιτυχία των «βασιλικών μπλε» αποτέλεσε την καλύτερη ευκαιρία για τους Ναζί να εργαλειοποιήσουν την επιτυχία αυτή προς όφελος τους. Η καταγωγή της ως ένας σύλλογος της εργατικής τάξης, με την απρόσμενη επιτυχία μιας ομάδας φίλων που εργάζονταν στα ανθρακωρυχεία της κοιλάδας του Ρουρ, χρησίμευσε ως το τέλειο παράδειγμα του Volksgemeinschaft (που σημαίνει κοινότητα των ανθρώπων) που οραματιζόταν ο Χίτλερ για την ιδανική γερμανική κοινωνία, δηλαδή ένα φυλετικά ενοποιημένο και ιεραρχικά οργανωμένο σώμα στο οποίο τα συμφέροντα των ατόμων θα ήταν αυστηρά εξαρτώμενα από αυτά του έθνους.
Ο τρόπος που επικρατούσε η Σάλκε στον αγωνιστικό χώρο, ορισμένες φορές διασύροντας τους αντιπάλους της, αποτέλεσε το τέλειο παράδειγμα για την ανάπτυξη της ναζιστικής δαρβινικής ιδεολογίας περί φυλής υιοθετώντας την οπτική των κοινωνικών Δαρβινιστών για την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου σχετικά με την «επιβίωση του ισχυρότερου», θέτοντας στερεότυπα όπως με τους Εβραίους. Για να είμαστε ξεκάθαροι η ιδεολογία αυτή δεν υιοθετήθηκε από την Σάλκε αλλά ούτε πάντως πρόβαλε κάποια αντίσταση ώστε να μην χρησιμοποιηθεί η ίδια ως το ιδανικό παράδειγμα του «ισχυρότερου».
Ένα άρθρο των Times τον Νοέμβριο του 2019, το οποίο ανέφερε πως ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν υποστηρικτής της Σάλκε, στάθηκε η αφορμή προκειμένου ο Διευθυντής Επικοινωνίας των «Βασιλικών Μπλε», Γκερντ Βος να δώσει μία «αποστομωτικη» απάντηση στη βρετανική εφημερίδα.
Από το 1933 και μέχρι το 1944, για έντεκα συνεχόμενες σεζόν, η Σάλκε έβγαινε κάθε χρόνο πρωταθλήτρια Βεστφαλίας και έφτανε στον τελικό γύρο του εθνικού πρωταθλήματος, κατακτώντας έξι απ’ αυτά, ενώ πήρε και πολλά Κύπελλα Γερμανίας. Μυθική περίοδος για την «04», με αποτέλεσμα να υπάρξουν αρκετά σενάρια για μία πιθανή σχέση με τον Χίτλερ.
Ωστόσο, ο Βος παρέθεσε στοιχεία που απέδειξαν, όπως αναφέρει ο ίδιος, πως η συγκεκριμένα θεωρία “είναι ένα σκουπίδι”.
Αναλυτικά το κείμενο:
«Aγαπητέ συντάκτη,
Το άρθρο σου για «Τους 50 χειρότερους διάσημους φιλάθλους του ποδοσφαίρου» στις 26 Νοεμβρίου ήταν πραγματικά ενδιαφέρον. Μέχρι τότε, δεν γνωρίζαμε ότι ο Αδόλφος Χίτλερ είχε συμπάθεια στη Σάλκε και πιο συγκεκριμένα ήταν υποστηρικτής του συλλόγου μας.
Ήμασταν πολύ περίεργοι να ανακαλύψουμε τι έκανε τους απόλυτα σεβαστούς Times να υποστηρίξουν κάτι τέτοιο ως δεδομένο. Γι’ αυτό το λόγο, τσεκάραμε και διπλοτσεκάραμε αν το Διοικητικό Συμβούλιο του συλλόγου μεταξύ του 1933 και του 1945 είχε ονομάσει μία κερκίδα ως «Κερκίδα του Φίρερ», για παράδειγμα, ενώ παρακολουθήσαμε και κάθε επεισόδιο του «’Allo ‘Allo» για να βρούμε ένα στοιχείο. Τίποτα.
Μάλλον θα πρέπει να ήταν φίλαθλος του… καναπέ επειδή δεν απευθύνθηκε σε εμάς για να δώσει το παρών σε κάποιο παιχνίδι μας, ακόμα κι αν ήταν ο τελικός του πρωταθλήματος στο Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου. Ίσως να ήταν πολύ απασχολημένος με τις πολιτικές γενοκτονίας ή ίσως να μην ήταν καν φίλαθλος του ποδοσφαίρου.
Αυτό αναφέρει τουλάχιστον μία επιστημονική μελέτη που ανατέθηκε από τον σύλλογο και δημοσιεύτηκε το 2004. Οι συγγραφείς ανέλυσαν τη θεωρία που αναφέρει ότι η Σάλκε κατέκτησε έξι εθνικά πρωταθλήματα κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ, με την στήριξη των Ναζί. Το αποτέλεσμα είναι αρκετά ξεκάθαρο: η θεωρία είναι ένα σκουπίδι. Το καλύτερο, οι Ναζί προσπάθησαν να επωφεληθούν από τη μεγάλη δημοφιλία της ομάδας που βρισκόταν μεταξύ των κορυφαίων της χώρας από το 1927.
Ο ίδιος ο Χίτλερ δεν ασχολήθηκε ποτέ για δύο λόγους. Πρώτον, η φυσιογνωμία των ποδοσφαιριστών με τα σχισμένα γόνατα δεν ταίριαζε με την ιδέα του αγώνα για τη Μεγάλη Γερμανία. Δεύτερον, πήγε σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1936, αλλά η Γερμανία ηττήθηκε 2-0 από τη Νορβηγία. Γαμώ!
Eν κατακλείδι, ο Χίτλερ ήταν φίλαθλος της Σάλκε επειδή κατακτήσαμε τους περισσότερους τίτλους την περίοδο του καθεστώτος του. Επομένως, κι η Μάργκαρετ Θάτσερ θα έπρεπε να είναι φίλαθλος της Λίβερπουλ. Ωστόσο, παραδόξως, δεν βρισκόταν στη λίστα σας.
Γκερντ Βος,
Διευθυντής Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων της Σάλκε».
