Γράφει ο Δρ Σάββας Βρακάς*
Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, η Τεχνική & Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση αποτελεί μια ισχυρή συνιστώσα για ανάπτυξη και δημιουργική άμιλλα, η οποία συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή. Έρευνες έχουν δείξει ότι σε χώρες όπου είναι ανεπτυγμένη η Τεχνική & Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, τα ποσοστά ανεργίας είναι χαμηλά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η είσοδος στην αγορά εργασίας και η εξεύρεση απασχόλησης είναι ευκολότερη μέσω της Τεχνικής Εκπαίδευσης.
Άρα αντιλαμβανόμαστε ποσό σημαντική είναι η Τεχνική & Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση στην Κύπρο. Αλλά, αντιπροσωπεύει το 10% της σχολικής κοινότητας. Οι περισσότεροι νέοι (στο 90%) επιλέγουν το Γενικό Λύκειο. Οι λόγοι είναι πολλοί. Υπάρχει παραδοχή ότι η εξέλιξη και διαμόρφωση της Μέσης Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης στην Κύπρο δεν παρουσιάζει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Παρόλες τις προσπάθειες που έγιναν μέχρι σήμερα για αύξηση της ελκυστικότητας της ως βαθμίδα, η ΜΤΕΕΚ παρουσιάζει διαχρονικά προβλήματα τα οποία παραμένουν άλυτα, χωρίς ουσιαστικές προτάσεις για να επέλθουν λύσεις.
Αναλόγως του επιπέδου τα προβλήματα κατηγοριοποιούνται ως εξής:
Σε επίπεδο βαθμίδας: Η ΜΤΕΕΚ δεν μπορεί να πείσει την Κυπριακή κοινωνία για τις δυνατότητές της, αλλά και για την εμπιστοσύνη που πρέπει να απολαμβάνει. Το γενικό επιχείρημα είναι ότι τα προγράμματα Μέσης Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης δεν σχεδιάζονται ή δεν προορίζονται για να προετοιμάσουν τους μαθητές και μαθήτριες για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι συνήθως λιγότερο επιλεκτικά και διαθέτουν πολύ χαμηλό γόητρο σε σχέση με τα υπόλοιπα προγράμματα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Σε επίπεδο κοινωνίας: Υποτιμάται η εκπαιδευτική βαθμίδα, καθώς η ΜΤΕΕΚ είναι η τελευταία επιλογή φοίτησης, όπως φαίνεται από τις δηλώσεις των μαθητών που προέρχονται από το Γυμνάσιο προς τους Συμβούλους Επαγγελματικής Αγωγής και θεωρείται ως σχολείο δεύτερης επιλογής. Κοινωνικά η τοποθέτηση των ΤΕΣΕΚ (Τεχνικές Επαγγελματικές Σχολές Εκπαίδευσης και Κατάρτισης) στο χαμηλότερο μέρος της κλίμακας της σχολικής ιεραρχίας γίνεται λόγω στερεότυπου που υπάρχει ότι στην Τεχνική Εκπαίδευση καταλήγουν οι “κακοι” μαθητές των γυμνασίων, ενώ στα Λύκεια οι “καλοί” μαθητές.
Σε επίπεδο πολιτείας: Το εκπαιδευτικό σύστημα και η αγορά εργασίας αποτελούν μια σχέση προβληματική χωρίς σύνδεση. Πιο συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις δεν αναγνωρίζουν τις ΤΕΣΕΚ ως μία αξιόπιστη δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού και αποδίδουν την έλλειψη κατάλληλων δεξιοτήτων των εργαζομένων στις ανεπάρκειες της τεχνικής – επαγγελματικής εκπαίδευσης και στην ελλιπή σύνδεση της παρεχόμενης εκπαίδευσης με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Σε επίπεδο Διοίκησης & Διεύθυνσης: Οι Τεχνικές Επαγγελματικές Σχολές είναι εκπαιδευτικές μονάδες με ιδιαίτερο μαθητικό δυναμικό, που διαφέρει από τα γενικά λύκεια. Είναι σχολεία που έχουν σαν στόχο την προετοιμασία και κατάρτιση μαθητών σε διάφορες ειδικότητες, με απώτερο σκοπό να ενταχθούν άμεσα στην αγορά εργασίας. Η άσκηση ηγεσίας σε τέτοιου τύπου σχολεία καθίσταται μια πολύπλοκη, ιδιαίτερη και δυναμική διαδικασία, καθώς απαιτείται ένας ολιστικός τρόπος και ιδιαίτερο στιλ που να διαφοροποιείται από τα Λύκεια και τα Γυμνάσια.
Σε επίπεδο μαθητών: Παρατηρείται μείωση της δέσμευσης ως προς το σχολείο. Όταν ένας μαθητής απουσιάζει αδικαιολόγητα από το σχολείο και η πράξη του αυτή είναι επαναλαμβανόμενη, τείνει να μετατρέπεται σε φαινόμενο αναιτιολόγητης απουσίας “σκασιαρχείο” με αποτέλεσμα να οδηγείται ο μαθητής στη στασιμότητα.
Σε επίπεδο εκπαιδευτικών: Παρατηρείται απογοήτευση από την εργασία τους και μια άρνηση να εργαστούν στην Τεχνική Εκπαίδευση, καθώς θεωρούν τους μαθητές χαμηλότερου επιπέδου από αυτούς του Γενικού Λυκείου. Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν μαθήματα θεωρητικού τύπου έχουν την αντίληψη ότι η θέση τους σε Τεχνικές και Επαγγελματικές Σχολές αντανακλά αρνητικά στην κοινωνική τους υπόληψη.
Όλα τα προαναφερθέντα, επεξηγούν το σχολικό πλαίσιο στο οποίο δομείται η ΜΤΕΕΚ ως βαθμίδα, εργάζονται οι εκπαιδευτικοί, φοιτούν οι μαθητές και δρουν οι διευθυντές των ΤΕΣΕΚ στην Κύπρο.