Γράφει η Ανθή Ερμογένους*
Παίζουν διαφημίσεις σε ακραία Κυπριακά, με “ρα Ππινού” και “ρε Ττοουλή μου”, με διάλεκτο χωριών του 1950. Τα επιτεύξιμα της φαντασίας μας σε αυτό το νησί, όπως και το επίπεδο του χιούμορ μέχρι εκεί φτάνουν από τον ψυχαγωγό του ενεστώτα. Τόση κακογουστιά. Η αισθητική όμως, είναι αποτέλεσμα της τριβής με την τέχνη και τον πολιτισμό κι εμείς σακατέψαμε κάθε δεκανίκι να εκπολιτιστούμε.
Είμαστε τόσο εξοικειωμένοι με την ανάλατη κακογουστιά μας, που γελάμε γραφειοκρατικά στη θέαση κάτι τέτοιων σαχλών. Θυμίζω πως στο μάθημα τέχνης στο σχολείο, ολόκληρα δώδεκα χρόνια μας έβαζαν να ζωγραφίζουμε μήλα, ρόδια και οκτωβρούες. Καμιά εγκύκλιος πολιτισμού και ανάπτυξης σχέσης με τις τέχνες. Όταν μας έδειξαν πεταχτά τη Γκουέρνικα, κανείς δάσκαλος τέχνης δεν έκατσε να αναπτύξει ότι έδειχνε τον Ισπανικό διαμελισμό του εμφυλίου. Δεν ξέρουμε τον Francis Bacon και τη διαλεκτική που κάνουν η παράδοση με την καινοτομία στα έργα του, δεν μας μίλησαν για το αναγεννησιακό σώμα, για αυτό και σήμερα η γνώση της ομορφιάς περιορίζεται σε μοντελικά ξερακιανά σώματα. Αναγνώριση ομορφιάς στείρα. Το γυμνό σώμα ακόμα μας προκαλεί ενοχή και η έκθεση του είναι κολάσιμη, επειδή ποτέ ο δάσκαλος τέχνης δεν μας έδειξε τις γυμνές κόρες του Lucian Freud.
Ακόμα κι ένας άνθρωπος όμως που δεν έτυχε καλλιέργειας θα μπορούσε να βρει αισθητική. Ο μιμητισμός ωστόσο του μέσου Κύπριου, φτάνει ως το σπίτι της κουνιάδας του. Ποιος το έχει μεγαλύτερο. Κλειστοφοβικό γούστο. Την αίγλη τα σπίτια τη διεκδικούν στα τετραγωνικά. Πάγκος γρανίτης και πιάτο πορσελάνη. Το non personality του σπιτιου τους είναι εκτός ύλης φτάνει το γρανίτης και πορσελάνη. Πήγε ο γείτονας Τσεχία μέσα του ’90, έφερε κρύσταλλα, ξαφνικά όλα τα σπίτια έκαναν βιτρίνες για τα μικροσκοπικά μπιχλιμπίδια Βοημίας. Έγιναν το χιτ των βαφτίσεων, αν δεν είχαμε μπάτζετ για κρύσταλλο ξεγελούσαμε με γυάλινα.
Μετά μάθαμε το Σκανδιναβικό. Δώς΄του τετράγωνα σπίτια, τετράγωνα έπιπλα, ξύλο ανοικτό, ασημένια πόδια, σπίτια ανοξείδωτα. Σπίτια φωτοτυπία. Mainstream πίνακες ο Πύργος του Άϊφελ, οι ουρανοξύστες του Σαν Φρανσίσκο. Αργόσχολο γούστο. Οι εκθέσεις καλλιτεχνών άδειες, στο σχολείο μας έπαιρναν εκδρομή στον Άγιο Ερμογένη αλλά ποτέ σε εκθέσεις και θέατρα. Στη γιορτή του πάσχα κλήρωναν αρνί αλλά ποτέ εισιτήρια θεάτρων.
Θέλω να κυλιστώ όποτε μπω σε σπίτια με χαρακτήρα, με πίνακες κανονικούς και τραπεζάκια με design. Γκαρνταρόμπες Κυπρίων ρεπλίκες. Ούτε που ξέρουμε πως ο πολιτισμός, η ιστορία κι οι επαναστάσεις έδρασαν στην πραγματική ιστορία της μόδας. Τα πουκάμισα του Βαρουφάκη που δεν ήταν τα κοινά white collar των οικείων πολιτικών, έγιναν θέμα παραπάνω από τα μνημόνια τα ίδια. Αυτά του Παμπορίδη, παραπάνω από το ΓΕΣΥ.
Στη Λεμεσό έφτιαχνε κάποτε ένας γέρος παπούτσια με χρωματιστά καστόρι. Τέχνη κανονική. Τα λέγαμε παπιρούες. Τα πουλούσε £10. Αλφάδι παπουτσιού, φτηνό άρα μη πωλήσιμο. Μετά έβγαλε η Big Star, η ιν φίρμα για τους έφηβους τότε, καρμπόν σχεδόν του παπουτσιού, λιρών 65. Ανάρπαστα. Αυτοί είμαστε. Αηδιαστικά συμμετρικοί, εξωφρενικά βαρετοί, verbal ατάλαντοι. Αιμομικτικά τοτέμ. Νέες ιδέες να σου πει ο αρχιτέκτονας; Όχι, εσύ ξέρεις καλύτερα από αυτόν. “Κάτσε να σου δείξω στο Pinterest”. “Πόσα ρε; Μα για δυο γραμμές που τράβηξες; Εγώ του έλεγα πως να το κάνει”.
Είμαστε ατάλαντοι πολυτελείς ελάχιστου κόστους. Πολυτέλεια βέβαια εννοούμε εμβαδά και δέντρα με ρίγα στο κλαδευτήρι. Η τηλεόραση που μας αξίζει είναι αυτή των κιτς μελό, του τίποτα σπουδαίο. Γελούμε ακόμα με το ανέμπνευστο χιούμορ του Κωνσταντίνου κι Ελένης. Ακόμα κι οι ταξιδιωτικές εκπομπές που χορηγούνται, γίνονται από κάτι αδιάβαστα χαϊβάνια που βρίσκουν πολύ όμως αστείο, ότι μιλούν Κυπριακά και Ελληνικά στον ντόπιο και δεν καταλαβαίνει. Say? I-me ma-la-kas…mala-kas, say it. Δεν έχουμε την αξιοπρέπεια του υλικού μας. Ή δεν του αφήνουμε χώρο για αξιοπρέπεια όπου το ψευτο-χρηματοδοτούμε.
Με την αβάσταχτη φτώχεια της αισθητικής μας, περιμένατε να σκεφτούμε να στηρίξουμε και τα θέατρα τώρα μέσα σε όλο αυτό; Ποιος έχασε τον πολιτισμό να τον βρούμε εμείς;