Πάνε περίπου 2-3 βδομάδες από τη μέρα που παρατήρησα στο Twitter ένα νέο λογαριασμό με μια vintage φωτογραφία προφίλ ενός άνδρα που περισσότερο μου θύμιζε πρωταγωνιστή σε ταινία θρίλερ. Από περιέργεια αποφάσισα να ψάξω λίγο περί τίνος πρόκειται. Πέραν της φωτογραφίας προφίλ, αυτό που μου κίνησε το ενδιαφέρον ήταν η λέξη “Ambrotypes”. Το υλικό που βρήκα στο συγκεκριμένο προφίλ με είχε πραγματικά εντυπωσιάσει, όπως φάνηκε, μαζί και όλους τους υπόλοιπους ακόλουθους του συγκεκριμένου λογαριασμού.
Δεν είχα ιδέα ότι «έπεσα» πάνω στον μόνο Κύπριο που ασχολείται με τις αμβροτυπίες, μια τεχνική από τις πρώτες στον κόσμο στην τέχνη της φωτογραφίας. Έναν καλλιτέχνη που υπηρετεί μια τέχνη που ανακαλύφθηκε στο μακρινό 1851, που για να εμφανίσει μια φωτογραφία ακολουθεί ολόκληρη διαδικασία. Η οποία κάθε άλλο από απλή είναι. Μέχρι και οι κάμερες που χρησιμοποιεί για να κάνει τις αμβροτυπίες είναι δικής του κατασκευής.
Μετά από μια κουβέντα που είχαμε διαδικτυακά ο Δημήτριος Μηνά αποδέχθηκε την πρόσκληση μου για να παραχωρήσει μια συνέντευξη στο Limassol Today. Θεώρησα πραγματικά αδιανόητο να μην κάνω κάτι για να μάθει περισσότερος κόσμος για αυτόν τον άνθρωπο και την τέχνη του.
Επιμέλεια συνέντευξης: Κυριάκος Κωνσταντά
Ποιος είναι ο Δημήτριος Μηνά;
Το 2004 βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου και σπούδασε Ήχο και Εικόνα. Το 2007 μετακόμισε στην Αθήνα για να δουλέψει για το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων σαν φωτορεπόρτερ. Από το 2012 βρίσκεται πίσω στην Κύπρο. Δηλώνει ότι ο κλάδος που υπηρετούσε στην Αθήνα χαρακτηρίζεται από αρκετές αδυναμίες στη χώρα μας, και πήρε τη μεγάλη απόφαση να ασχοληθεί μεν με τη φωτογραφία, όμως, με κάτι εντελώς διαφορετικό και ξεχωριστό. Κάπως έτσι, κατέληξε στην τέχνη της αμβροτυπίας.
Μάλιστα, πριν από λίγους μήνες έσπασε το ρεκόρ Guinness για τη μεγαλύτερη αμβροτυπία στον κόσμο. Ο ίδιος το χαρακτηρίζει ως το δυσκολότερο πράγμα που έκανε ποτέ στη ζωή του. «Με διαφορά από το δεύτερο».
Ο Δημήτριος Μηνά μαζί με την αυτοσχέδια φωτογραφική μηχανή του, την οποία χρησιμοποίησε για την κατάρριψη του ρεκόρ της μεγαλύτερης αμβροτυπίας στον κόσμο
Τι είναι η αμβροτυπία;
αμβροτυπία: από τα Αρχαία Ελληνικά [ἀμβροτός – «αθάνατος» + τύπος – «εντύπωση»]
«Αμβροτυπία είναι η φωτογραφία πάνω σε γυαλί, αποκλειστικά με χημικά. Δηλαδή, επικαλύπτω πάνω σε μια γυάλινη επιφάνεια με ένα ειδικό χημικό που φτιάχνω μόνος μου το οποίο μετατρέπει το γυαλί σε φωτοευαίσθητη επιφάνεια όπου και φωτογραφίζω πάνω χρησιμοποιώντας ειδικές φωτογραφικές μηχανές τις οποίες φτιάχνω μόνος μου. Στη συνέχεια, εμφανίζω την φωτογραφία μέσα στον σκοτεινό θάλαμο. Το αποτέλεσμα δεν είναι ποτέ το ίδιο και δεν μπορεί να αντιγραφεί η να επεξεργασθεί».
Ερωτώμενος για το πόσο χρόνο χρειάζεται για να βγάλει μια φωτογραφία σε αμβροτυπία σε σχέση με τη χρήση μιας συμβατικής κάμερας, μας ανάφερε ότι ο χρόνος και ο κόπος είναι σχετικά. «Για μια απλή φωτογραφία θα χρειαστώ 1 ώρα. Ο χρόνος όμως που χρειάστηκε για να τελειοποιήσω την όλη διαδικασία ήταν μερικά χρόνια. Δηλαδή δεν είναι κάτι που από την πρώτη μέρα είχα έτοιμο. Χρειάστηκα μήνες ολόκληρους για να αποφασίσω την κάθε συνταγή πώς θα τη φτιάχνω, πόσα γραμμάρια κάλλιο θα χρειαστώ, πόσα γραμμάρια κάδμιο κλπ. Και πάλι όμως, μια απλή μικρή αμβροτυπία των 20Χ25 εκατοστών χρειάζεται μια ώρα το λιγότερο για να ετοιμαστεί».
Σύμφωνα με τον Δημήτριο, συνήθως, η τέχνη απαιτεί να σκεφτεί από πριν τι θέλει να φωτογραφίσει, δημιουργώντας ένα πλάνο για τη φωτογράφιση. «Περνά από πολλές σκέψεις η διαδικασία… Πολλές φορές έχω συναντηθεί 2 και 3 φορές με το μοντέλο μέχρι να βγει η φωτογραφία όπως τη φαντάστηκα ή έχω επισκεφθεί το μέρος που θέλω να φωτογραφίσω αρκετές φορές, είτε με συμβατική φωτογραφική μηχανή, είτε με φιλμ, είτε με αμβροτυπία μέχρι να αποφασίσω ότι μπορώ να έχω το αποτέλεσμα που θέλω».
Ο Δημήτριος παρουσιάζει μέσα από ένα βίντεο πώς μοιάζει μια αμβροτυπία
Από που προέκυψε το ενδιαφέρον σου για το συγκεκριμένο είδος τέχνης; Τι είναι που την κάνει ξεχωριστή;
– Θα ακουστώ μακάβριος αλλά η αλήθεια για τη συγκεκριμένη τεχνική είναι ότι ανακαλύφθηκε λόγω της ανθρώπινης ανάγκης να θυμάται τα αγαπημένα της πρόσωπα. Εμένα μου τράβηξε το ενδιαφέρον από το γεγονός ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν το συγκεκριμένο μέσο για να τραβήξουν μια φωτογραφία ενός νεκρού ατόμου. Έτσι, ψάχνοντας μέσα στην ιστορία της φωτογραφίας, κατέληξα σε ένα κόσμο που με ενέπνευσε να μάθω και να δημιουργήσω.
Αυτό που με γοήτευσε και εξακολουθεί να με γοητεύει, είναι η ανεξίτηλη ύπαρξη ενός ατόμου μετά θάνατον
Πώς αντιμετώπισαν στην Κύπρο την ενασχόληση σου με την αμβροτυπία όταν επέστρεψες από την Ελλάδα;
– Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν πολύ θερμή η ανταπόκριση γιατί είναι κάτι πολύ άγνωστο σε όλους. Είναι πολύ δύσκολο ο κόσμος να συνειδητοποιήσει και να καταλάβει το τι απαιτεί η συγκεκριμένη τεχνική και γιατί την ακολουθώ.
Γιατί όμως να περνάς αυτή την «ταλαιπωρία» για να βγάλεις μια μόνο φωτογραφία και δεν ακολουθείς τους σύγχρονους τρόπους φωτογράφισης;
– Ο λόγος που το κάνω είναι η πρόκληση που εμπεριέχει η όλη τεχνική. Δεν σου συγχωράει κανένα λάθος και δεν διορθώνεται με τίποτε ό,τι γίνει. Ούτε υπάρχει η δυνατότητα για τεχνολογική παρέμβαση, όπως για παράδειγμα το Photoshop, για να αλλάξει κάτι, να προστεθεί ή να αφαιρεθεί. Έτσι, η δουλειά εκτιμάται τόσο από τον δημιουργό, όσο και τον θεατή (ελπίζω) πολύ περισσότερο από μια απλή φωτογραφία.
Υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που θέλεις να πεις μέσω των φωτογραφιών αμβροτυπίας σου; Υπάρχει κάποιο στόρι;
– Αυτό που με γοήτευσε και εξακολουθεί να με γοητεύει, είναι η ανεξίτηλη ύπαρξη ενός ατόμου μετά θάνατον – ένα memento mori. Αυτό δίνει έκθεση σε ένα θέμα το οποίο αν και αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, συχνά κρύβεται, και διαγράφεται πρόθυμα από την ενεργή μας μνήμη. Η αισθητική που προσπαθώ να δημιουργήσω είναι αυτή που προκύπτει από όλο αυτό, αλλά εφαρμόζεται σε ένα πιο σύγχρονο πλαίσιο. Θέματα όπως η ψυχική υγεία, η αναπηρία και η απόγνωση.
Πώς νιώθει ένας καλλιτέχνης αμβροτυπίας στη σύγχρονη εποχή της ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης όπου ο κάθε άνθρωπος είναι ταυτόχρονα και «δημιουργός»; Ας πούμε, με ένα κινητό στο χέρι ή το κατάλληλο software ο καθένας μπορεί να είναι ταυτόχρονα και φωτογράφος…
– Δεν μπορούμε να περιμένουμε από όλους να “τραβάνε” αμβροτυπίες. Είναι κάτι που θέλει χρόνια αφοσίωσης, αγάπη προς την τέχνη και πολλή υπομονή. Το θεωρώ εντελώς διαφορετικό από έναν απλό φωτογράφο και δεν συγκρίνω τον εαυτό μου με τους υπόλοιπους φωτογράφους. Άλλο φωτογραφία, άλλο αμβροτυπία. Έστω κι αν το τελικό αποτέλεσμα φαίνεται να είναι μια εικόνα, ο φωτογράφος έχει φωτογραφία στο τελικό αποτέλεσμα, ενώ εγώ έχω ένα κομμάτι γυαλί με αληθινό ασήμι, το οποίο σχηματίζει μια εικόνα. Εννοείται, δεν λέω ότι κάποιο από τα δύο είναι καλύτερο, είναι όμως δύο πράγματα διαφορετικά.
Ποιο πρόσωπο θα ήθελες να φωτογραφίσεις με τη συγκεκριμένη τεχνική;
– Από το εξωτερικό θα ήθελα να φωτογραφίσω τον Anthony Hopkins σε ένα σκηνικό τύπου Hannibal Lecter. Από την Κύπρο θα ήθελα πραγματικά να φωτογραφίσω πάρα πολλούς. Από τον Μιχάλη Τερλικκά, μέχρι τον κάθε Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο λόγος είναι γιατί θα ήθελα να προσφέρω αυτά τα πορτραίτα στο memento mori των ανθρώπων της Κύπρου.
Δίνει έκθεση σε ένα θέμα το οποίο αν και αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, συχνά κρύβεται, και διαγράφεται πρόθυμα από την ενεργή μας μνήμη
Πώς θα ήθελες να εξελίξεις την τέχνη σου;
– Η τέχνη μου εξελίσσεται για εμένα με το να προσθέτω στη συλλογή μου πορτραίτα. Θα ήθελα να φωτογραφίσω ανθρώπους, ανθρώπους, ανθρώπους! Φυσικά, θα συνεχίσω να φτιάχνω φωτογραφικές μηχανές, αλλά δεν χρειάζομαι κάτι περισσότερο από το να έχω θέματα, ανθρώπους, πρόσωπα…
Ποια είναι τα πλάνα σου για το μέλλον;
– Τα πλάνα μου για το μέλλον όπως έχω ήδη πει είναι ότι θέλω να αυξήσω τον αριθμό πορτραίτων στη συλλογή μου. Θα υπάρξει σίγουρα και μια έκθεση εντός του 2022 όπου θα εκθέσω πολλά πορτραίτα μου, όπως επίσης και τα τοπία που έχω κάνει αμβροτυπία. Έχω επίσης στα σκαριά ένα καινούριο ρεκόρ αμβροτυπίας που θα επιδιώξω να σπάσω, αυτή τη φορά σε διαφορετική επιφάνεια αντί σε γυαλί.
*Κύρια φωτογραφία: Πορτραίτο του ίδιου του Δημήτρη Μηνά
