Απόγευμα πέμπτης, 7 Απριλίου, ένας μήνας και κάτι από την ημέρα που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Έχω ανοίξει τον υπολογιστή μου και μετά από δυο αποτυχημένες προσπάθειες έχω καταφέρει να συνδεθώ σε βιντεοκλήση με την Kate. Στο Λβιβ της Ουκρανίας εκείνη, στη Λεμεσό της Κύπρου εγώ. Την κοιτάζω καθ’ όλη την διάρκεια της συνομιλίας μας και δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι πόσο εύκολα θα μπορούσα να είμαι εγώ στην άλλη πλευρά. Δεν διαφέρουμε καθόλου, είμαστε συνομήλικες, τυχαία ανακαλύψαμε ότι αποφοιτήσαμε από το ίδιο σχολείο την ίδια χρονιά, έχουμε και οι δυο σκύλο, μεγαλώσαμε στην ίδια πόλη και κάπως έτσι συναντήθηκαν οι δρόμοι μας.
Ομολογώ πως είχα ήδη πολλά να την ρωτήσω, όμως η προθυμία της και η καλή της διάθεση μου γέννησαν άλλα τόσα. Δεν ξέρω τι περίμενα να αντικρίσω ή να ακούσω, είναι ιδιαίτερα διαστρεβλωμένη η εικόνα που μας ταΐζουν. Ναι, ο κόσμος υποφέρει, πεθαίνει, ξεσπιτώνεται, η ζωή όμως δε σταματά λεπτό. Τα λεγόμενα της μου θύμισαν την δική μου οικογένεια στο Βελιγράδι και τις δικές τους ιστορίες για το πως βίωσαν τους βομβαρδισμούς το 1999. Εν καιρώ πολέμου συνυπάρχεις σε μια φούσκα προσαρμοσμένης κανονικότητας.
Με την περιέργεια ενός παιδιού, έτσι τις μάζεψα τις απορίες μου και πορεύθηκα σε αυτή τη συνάντηση, ζητώντας να μάθω για πράγματα απλά και καθημερινά που ο νους ο δικός μου δεν μπορούσε να κατανοήσει.
«Η πιο συνηθισμένη ερώτηση είναι το, γιατί δεν φεύγεις, γιατί είσαι ακόμη εκεί. Ο σύντροφος μου επειδή είναι άντρας δεν μπορεί να φύγει διότι λόγω της εμπόλεμης κατάστασης μπορεί να χρειαστεί να παρουσιαστεί στο στρατό. Όποιος δεν πρόλαβε να φύγει πριν από τον πόλεμο, δεν μπορεί να φύγει τώρα. Προς το παρόν η πόλη που βρισκόμαστε δεν είναι υψηλού κινδύνου».
Αν σου ζητούσε κάποιος ο οποίος δεν ξέρει την κατάσταση, δεν έχει δει τίποτα για τον πόλεμο στην Ουκρανία, να δώσεις μια γενική εικόνα απ’ όσα έχει δει και έχεις ζήσει μέχρι στιγμής, εσύ ή τα δικά σου πρόσωπα, τι θα περιέγραφες;
Εν συντομία; Μαυρίλα…Είναι κάτι τόσο τρομερό που δεν μπορείς να το περιγράψεις. Ζούσα μια συνηθισμένη, κανονική ζωή πριν. Εργαζόμουν, είχα την δυνατότητα να ταξιδεύω στην Ευρώπη. Μιλώ πολλές γλώσσες, έχω φίλους παντού. Ζούσα στο Κίεβο, το οποίο είχε εξελιχθεί τόσο πολύ τα τελευταία χρόνια και ξαφνικά συμβαίνει αυτό. Ακόμη δυσκολεύομαι να το πιστέψω. Ήταν δραματικό το πόσο γρήγορα η πραγματικότητά μας άλλαξε, όχι 360 μοίρες, 1000 μοίρες. Πενθούμε την ζωή που είχαμε. Χτίζεις τη ζωή σου, αρραβωνιάζεσαι, βρίσκεις δουλειά, παίρνεις ένα σκύλο, εμείς μόλις που είχαμε ξεκινήσει να διακοσμούμε το σπίτι μας το οποίο προς το παρόν βρίσκεται άθικτο αλλά ποιος μπορεί να ξέρει τι θα γίνει.
Πότε φύγατε από το Κίεβο;
Στις 24 Φεβρουαρίου. Φύγαμε αμέσως, όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε. Μας έπαιρναν τηλέφωνα οι φίλοι μας να μας πουν να τα μαζέψουμε και να φύγουμε, άρχισε ο πόλεμος. Πήραμε τα πράγματα μας, ένα φίλο που έμενε κοντά μας και τον αδερφό του αρραβωνιαστικού μου με την κοπέλα του.
Τι πήρατε μαζί σας; Τι μαζεύει να πάρει μαζί του κάποιος που δεν είναι σίγουρος αν θα επιστρέψει; Η μητέρα μου είναι πρόσφυγας, ήταν 5 χρονών όταν έγινε η εισβολή στην Κύπρο και δεν έχει τίποτα για να θυμάται την παιδική της ηλικία. Δεν μπορώ να φανταστώ τι θα έπρεπε να πάρει κάποιος μαζί του. Πιστεύατε ότι θα επιστρέψετε?
Για να σου δώσω να καταλάβεις, ο κόσμος το ένιωθε από πριν ότι κάτι δεν πάει καλά. Κανείς δεν ήξερε ότι θα κατέληγε σε πόλεμο αλλά όλοι ένιωθαν κάτι να πλανάτε στον αέρα. Όσοι από την φύση τους είναι ιδιαιτέρως αγχώδεις άτομα έφυγαν από τη χώρα πριν καν γίνει το οτιδήποτε. Τυχεροί. Τώρα σχετικά με το τι πήραμε μαζί μας, επειδή ο κόσμος από πριν είχε μια ανησυχία στην πλατφόρμα του Telegram ξεκίνησαν να κάνουν τον γύρω τους διάφορα γκρουπ που η θεματική τους ήταν αυτή. Έγινα μέλος σε ένα από αυτά, το οποίο σου έδινε μια λίστα με το τι θα έπρεπε να πάρεις μαζί σου.
Το προηγούμενο βράδυ, στις 23 Φεβρουαρίου, μου είχε τηλεφωνήσει η θεία μου από την Πολτάβα, της οποίας ο σύζυγος είναι αστυνομικός, να με παρακαλέσει να μαζέψω όλα μας τα έγγραφα, ταυτότητες, διαβατήρια και λοιπά και να τα πακετάρω. Ακούγονταν και γίνονταν διάφορα περίεργα που έφτασαν στα αυτιά της αστυνομίας. Μου είχε πει χαρακτηριστικά πως προτιμούσε να χάσω μια ώρα ύπνου εκείνη τη νύχτα και ας μην γίνει τίποτα στην τελική. Εκείνη τη στιγμή πήρα και τη λίστα και ξεκίνησα να πακετάρω. Ζεστά και άνετα ρούχα, φάρμακα και την επόμενη το πρωί αφού είδαμε ότι συνέβαινε ότι συνέβαινε, μάζεψα τα υπόλοιπα μας πράγματα και τα πράγματα του σκύλου. Επειδή όμως βρισκόμαστε σε μια πόλη χαμηλού κινδύνου τα καταστήματα είναι ακόμη ανοιχτά και μπορούμε αγοράσουμε ότι χρειαστούμε.
Πως είναι η ρουτίνα σου τώρα που είσαι στο Λβιβ; Πως είναι η ζωή σου τώρα; Βγαίνετε από το σπίτι;
Θα σου στείλω και φωτογραφίες να δεις. Μοιάζει με όαση. Όλα μοιάζουν φυσιολογικά μέχρι τη στιγμή που ακούγονται οι σειρήνες για να κρυφτούμε. Παρ όλα αυτά είναι μια πολύ όμορφη πόλη, δεν είχε καταστραφεί στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και έχει παρόμοια χαρακτήρα με πόλης όπως η Πράγα.
Αυτή τη στιγμή τα πράγματα παίρνουν μια στροφή προς το κανονικό, ανοίγουν τα εστιατόρια και έχουν καταργήσει την απαγόρευση κατανάλωσης αλκοόλ. Αυτό είναι ένα μέτρο που πήραν για να μειώσουν τα περιστατικά τα οποία θα είχε να αναλάβει η αστυνομία κάτι το οποίο όπως έμαθα εκ των υστέρων είναι σύνηθες φαινόμενο σε καταστάσεις πολέμου. Δεν το ήξερα. Εγώ το πρώτο πράγμα που θα έκανα ήταν να πάρω μια μπουκάλα κρασί.
(Ομολογώ πως στο σημείο αυτό συμφωνήσαμε με την Kate και γελάσαμε)
Α, και όταν μάζευα τα πράγματά μου πήρα και τον καπνό μου μαζί, παρόλο που δεν καπνίζω συχνά, αλλά σκέφτηκα, πόλεμο έχουμε, θα χρειαστώ «κάτι». Τις πρώτες 2 εβδομάδες όμως δεν μπορούσα να καπνίσω, δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Ένιωθα κατασπαραγμένη.
Η σκυλίτσα μου μου δίνει κάποια δομή στη νέα μου καθημερινότητα. Χτίζω γύρω από της ασχολίες μου μαζί της, πότε πρέπει να πάει βόλτα, να φάει και λοιπά. Όταν ήρθαμε στο Λβιβ το πρώτο πράγμα που αγόρασα ήταν ένα βάζο, διότι ήξερα ότι έρχεται η άνοιξη και ήθελα να δημιουργήσω μια αίσθηση άνεσης στο χώρο μας. Έχω αγοράσει επίσης βιβλία, μάσκες προσώπου μέχρι και αρωματικά στικ από ένα κατάστημα με διάφορα spiritual αντικείμενα. Κάνω ότι μπορώ για να δημιουργήσω μια ατμόσφαιρα γαλήνια.
Έχω φίλους και συνάδελφους εδώ. Βγαίνουμε, πάμε για μπίρες για φαγητό.
Κάνουμε ότι μπορούμε για να εξομαλύνουμε την μελλοντική επίπτωση που θα έχει εις βάρος μας αυτή η τραυματική περίοδος. Για κάποιους είναι πιο δύσκολο. Δεν ξέρω τι θα μου ξημερώσει αύριο. Προτιμώ να έχω τις μπαταρίες μου γεμάτες και να είμαι καλά.
Πως νιώθει η μητέρα σου που εσύ έμεινες εκεί και εκείνη βρίσκεται στη Λεμεσό;
Ειλικρινά η μητέρα μου είναι φανταστική. Ήταν πολύ ήρεμη σχετικά με όλη την κατάσταση, από την αρχή. Την πρώτη μέρα ήταν κάπως χαμένη, δεν ήξερε τι γινόταν και εμείς προσπαθούσαμε να φύγουμε από το Κίεβο. Μια φίλη μου στην Ιταλία μου έστελνε μηνύματα να ρωτήσει πως μπορεί να βοηθήσει και της είπα να επικοινωνήσει με την μητέρα μου να την ενημερώσει ότι είμαστε καλά.
Με την βοήθεια του google translate μετέφραζε μηνύματα στα ουκρανικά για να τα στείλει στην μητέρα μου. Όταν μου έστειλε τα screenshots έκλαψα.
Είναι πολύ εύκολο στην κατάσταση που βρισκόμαστε να τραγικοποιούνται όλα. Η μητέρα μου στηρίζει όχι μόνο εμένα αλλά και άλλους φίλους μου και γνωστούς μου που επέλεξαν να μείνουν και δεν έχουν από κάποιον άλλο υποστήριξη. Δεν ξέρω ποιο είναι το μυστικό της και τα χειρίζεται όλα με τόση ψυχραιμία.
Επειδή και εσύ στη δουλειά σου ασχολείσαι με social media και communications, υπάρχει τόσο υλικό που βλέπει ο κόσμος καθημερινά. Προσωπικά πόσα απ’ όσα βλέπουμε πρέπει να πιστεύουμε;
Είναι περίπλοκο. Νομίζω αυτό που συνειδητοποίησα είναι ότι είναι απίστευτα χρήσιμο να έχεις την δυνατότητα να ξεχωρίζεις τι μπορείς να εμπιστεύεσαι και τι όχι. Δεν είναι ένας πόλεμος που περιορίζετε στην φυσική διάσταση αλλά ένας πόλεμος πληροφοριών. Πολεμούμε την προπαγάνδα. Καλό θα ήταν ο κόσμος να μάθει πως να ξεχωρίζει τι θα κοινοποιήσει στα ΜΚΔ. Έχω σταματήσει τον εαυτό μου την ώρα που πάω να κοινοποιήσω κάτι που δεν έχω τσεκάρει το παρασκήνιο και επειδή είμαι ιδιαίτερα ενεργή στο Instagram και με ακολουθούν φίλοι από όλο τον κόσμο και προσπαθώ να είμαι αντικειμενική.
Πρέπει να ρωτάς τον εαυτό σου, θα βοηθήσω κάποιον με αυτή τη πληροφορία; Τι είναι αυτό που διαβάζω;
Δεν μου αρέσει το τόσο η τοποθέτηση του άσπρο – μαύρο του στυλ οι Ρώσοι είναι πολύ κακοί και οι ουκρανοί είναι πολύ καλοί. Εννοείται ότι φέρει μερίδιο ευθύνης η Ρωσία αλλά για εμένα είναι πολύ δύσκολο να γενικοποιήσω την κατάσταση. Η ξαδέρφη μου είναι από τη Ρωσία, με ακολουθεί στα social media, σκέφτομαι πως νιώθει εκείνη βλέποντας όλα αυτά που κυκλοφορούν.
Ίσως να μην μπορώ να πάω στο στρατό να βοηθήσω, αλλά είμαι στην πρώτη γραμμή στον πόλεμο των πληροφοριών.
Στις 24 Φεβρουαρίου θα ήταν καθοδόν για το ταξίδι της στα βουνά για σκι με τον αρραβωνιαστικό της, την Κυριακή που μας πέρασε διοργάνωσε μια εκδήλωση για να τιμήσει τα θύματα του πολέμου στη Λεμεσό. Τώρα κάνει την υπεράνθρωπη προσπάθεια να βρει κάποιου είδους κανονικότητα, μικρά πράγματα που δίνουν ζωή, όπως το έθεσε η ίδια.
Η ζωή συνεχίζεται. Ο καιρός γίνεται πιο ζεστός και ευχάριστος και ο κόσμος στο Λβιβ βγαίνει έξω να περπατήσει, να πάει για φαγητό, κάνουν skate στα πάρκα, οι δρόμοι είναι γεμάτοι. Όπως και σε κάθε άλλο μέρος της Ευρώπης αυτή την εποχή. Είναι μια πολύ λεπτή γραμμή η πραγματικότητα που βιώνουμε. Έτοιμη να σπάσει ανά πάσα στιγμή. Η Kate και τόσοι άλλοι έχουν έμπρακτα αποδείξει πως ακόμη και τότε μπορούμε να προχωρήσουμε.
