Toυ Αναστάση Γαλανάκη
Το 2021 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Storrs Hall, “Where is my flying car”. Βασική θέση του συγγραφέα είναι πως οι τεχνολογικές εξελίξεις των τελευταίων 50 ετών, υπολείπονται σημαντικά εκείνων που έζησαν οι κάτοικοι των ΗΠΑ έως το 1970. Στο έργο του ο συγγραφέας απαριθμεί σειρά εφευρέσεων που μέχρι και τις δύο πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, άλλαξαν κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής των ανθρώπων.
Ένα χρόνο αργότερα, social media και διαδικτυακά Μέσα θα κατακλύζονταν από ειδήσεις σχετικά με το ChatGpt, τις δυνατότητές του και τις αλλαγές που ο ερχομός του θα σημάνει όχι μόνο για τους εργαζόμενους στον τομέα της τεχνολογίας, αλλά για το σύνολο του πληθυσμού. Θα αντικαταστήσει το ChatGpt το google search, θα κάνει αυτόματη τη συγγραφή των πανεπιστημιακών εργασιών καθιστώντας τις άχρηστες, θα επιτρέπει στον καθένα να γίνει copywriter; Θα καταφέρει εν τέλει το ChatGpt να ανατρέψει την πεποίθηση του Hall περί τεχνολογικής στασιμότητας;
Το ChatGpt
Το ChatGPT, κατά δήλωση του ίδιου του προγράμματος, είναι ένα γλωσσικό μοντέλο που αναπτύχθηκε από την εταιρεία OpenAI. Κάνοντας χρήση τεχνολογίας Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) και υπό τη μορφή διαλόγου, το λογισμικό έχει τη δυνατότητα να «απαντά» σε σύνθετες ερωτήσεις που του απευθύνουν οι χρήστες, εντός ενός περιβάλλοντος chat. Οι δυνατότητές του καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων, από την επίλυση προβλημάτων και τη δημιουργία κώδικα, έως την απάντηση σε ιστορικά ερωτήματα ή συμβουλές για τη συντήρηση του κήπου. Εν ολίγοις, κατά παράφραση του ρητού του Αντρέ Μπρετόν, όποια και αν είναι η ερώτηση, το ChatGpt είναι η απάντηση.
Αναφορικά με τις πηγές άντλησης πληροφοριών, η εταιρεία αρκείται να αναφέρει ότι ο αλγόριθμος έχει εκπαιδευτεί χρησιμοποιώντας πολλές και διαφορετικές, όπως άρθρα, βιβλία και ιστοσελίδες. Το ποιες ακριβώς είναι αυτές οι πηγές είναι κάτι μη ανακοινώσιμο, ωστόσο επίσημα οι γνώσεις του αλγορίθμου τελειώνουν στο έτος 2021. Η εταιρεία αναφέρει παράλληλα ότι η διαδικασία εμπλουτισμού της γνώσης του αλγόριθμου είναι δυναμική και εξελίσσεται διαρκώς, ενώ προαναγγέλλει ότι σε επόμενες εκδοχές του ChatGpt (η υφιστάμενη έκδοση είναι το ChatGpt3) οι «γνώσεις» του θα επεκτείνονται και στο πιο πρόσφατο παρελθόν και οι δυνατότητές του σημαντικά περισσότερες. Ανεξαρτήτως πάντως του χρονικού περιορισμού το ChatGpt έχει καταφέρει να συνδυάσει επιτυχώς δυο σημαντικά στοιχεία: Την εύκολη και γρήγορη δημιουργία περιεχομένου ή/και παροχή απαντήσεων, βάσει της κοινώς αποδεκτής αντίληψης για τον κόσμο.
Τα όρια της Τεχνητής Νοημοσύνης
Η τελευταία αυτή φράση, εμπεριέχει τις αδυναμίες του -ομολογουμένως πολύ χρήσιμου- εργαλείου. Η ευκολία με την οποία κάποιος όχι μόνο έχει πρόσβαση σε απαντήσεις, οι οποίες με την πρώτη ματιά φαίνονται να είναι γραμμένες από άνθρωπο, αλλά μπορεί και να δημιουργήσει μεγάλο σε έκταση κειμενικό περιεχόμενο, σχεδόν αυτόματα μεταβάλλει την αξία του. Όσο μαζικότερη γίνεται η πρόσβαση σε μία «μηχανή» παραγωγής περιεχομένου, τόσο μεγαλύτερη σημασία θα έχει η ουσία του περιεχομένου αυτού και όχι απλά η ύπαρξή του.
Το θέμα δεν έχει περάσει απαρατήρητο από τους τεχνολογικούς κολοσσούς, όπως η Microsoft και η Google. Την ώρα που η πρώτη επενδύει $10δις στο project, η δεύτερη έχει κάνει σαφές από τις αρχές του 2022 ότι το κειμενικό περιεχόμενο που παράγεται από το ChatGpt -και ομοειδείς τεχνολογίες- και θα χρησιμοποιείται σε ιστοσελίδες, για την ίδια θα θεωρείται μηχανικά κατασκευασμένο και θα υποβαθμίζεται στην κατάταξη των αποτελεσμάτων αναζήτησής της.
Εξάλλου μία γρήγορη έρευνα στο internet αρκεί, για να εντοπιστούν δεκάδες εργαλεία που αξιολογούν το κατά πόσο ένα κείμενο έχει παραχθεί μηχανικά ή μη. Είναι προφανές ότι τεχνολογικοί κολοσσοί όπως οι Google, είναι σε θέση να πράξουν το ίδιο. Επομένως, τα χιλιάδες βίντεο που κυκλοφορούν στα social media και υπόσχονται «αυτοματοποιημένο» κείμενο για ιστοσελίδες, άρθρα, Δελτία Τύπου, ή πανεπιστημιακές εργασίες με τη χρήση του ChatGpt, το μόνο πρόβλημα που πραγματικά μπορούν να λύσουν, είναι το οικονομικό πρόβλημα των δημιουργών τους.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό που αυτοπεριορίζει το νέο εργαλείο, είναι η «ουδετερότητά» του. Σε αντίθεση με τη διαδικασία αναζήτησης μίας απάντησης μέσω της κυρίαρχης σήμερα επιλογής της Google, ο χρήστης του ChatGpt λαμβάνει μία απάντηση (με ομολογουμένως καλή διατύπωση) χωρίς να μπορεί να ανατρέξει στις πηγές της πληροφόρησης, ή να περιηγηθεί στα επόμενα αποτελέσματα αναζήτησης που ενδεχομένως περιλαμβάνουν αντίθετες πληροφορίες.
Η OpenAI μη μπορώντας να πράξει διαφορετικά, έχει εκπαιδεύσει το σύστημα AI της σε αυτά που θα μπορούσαμε να πούμε «κοινώς αποδεκτά δεδομένα». Αυτή η “ηθική” διάσταση της ΑΙ, η αμεροληψία των πηγών που χρησιμοποιεί το κάθε σύστημα και η άποψη που διαμορφώνει ο χρήστης της τεχνολογίας βάσει αυτών, είναι πεδία που έχουν απασχολήσει και θα συνεχίσουν να το κάνουν. Ακόμα όμως και αν τα προσπεράσουμε για σκοπούς συντομίας, επανερχόμενοι στο παράδειγμα της παραγωγής περιεχομένου μέσω AI, διαπιστώνουμε τις αδυναμίες που υπάρχουν στη χρήση του ChatGpt στην συγγραφή μιας εργασίας, ή ενός κειμένου που θα περιγράφει μία υπηρεσία.
Η απάντηση στην ανάγκη παραγωγής κειμένων για μία ιστοσελίδα επί παραδείγματι, δεν μπορεί να καλυφθεί με πολλή “κοινώς αποδεκτή” γνώση, με την οποία ταυτόχρονα θα έχουν κατακλυστεί χιλιάδες άλλες ιστοσελίδες, παρέχοντας από λίγη, μέχρι καθόλου αξία στον επισκέπτη του site. Αυτό το περιβάλλον που προτείνουν με ζήλο οι “ειδικοί” των social media, θα είναι αντίστοιχο -όχι απόλυτα, αλλά σε σημαντικό βαθμό- με εκείνο της δημοσιογραφίας σήμερα. Αντί για περιεχόμενο που να δίνει αξία στον επισκέπτη μιας ιστοσελίδας μέσω έρευνας, ανάλυσης και κατάθεσης γνώμης, εκείνο που συνήθως βλέπουμε είναι θέματα του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων, σε διαφορετικά templates και με άλλα χρώματα στο design.
Τα παραπάνω δεν είναι λόγοι για να μην χρησιμοποιείται το ChatGpt. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό εργαλείο, τις δυνατότητες του οποίου είναι χρήσιμο να ξέρουν όλοι όσοι τουλάχιστον βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία, διότι πιθανώς θα επιβεβαιωθούν όσοι ισχυρίζονται πως θα αλλάξει τον τρόπο που εργαζόμαστε. Ταυτόχρονα όμως είναι καλό να γνωρίζουν και τα όριά του. Το πιθανότερο είναι να εξελιχθεί όπως και το σύνολο της Τεχνητής Νοημοσύνης, ως ένα εργαλείο υποβοήθησης του ανθρώπου στην εκπόνηση της εργασίας του και όχι αντικατάστασής του. Ο ανθρώπινος παράγοντας θα συνεχίσει να έχει τον τελευταίο λόγο.