Γράφει η Ανθή Ερμογένους
Ο αστικός τουρισμός συνίσταται στις επισκέψεις των αξιοθεάτων μιας πόλης και όσων έχει να προσφέρει. Ο τουρισμός της πόλης όπως λέγεται αλλιώς, προσφέρει στον επισκέπτη περιήγηση στο αστικό περιβάλλον, την αγορά, τα μουσεία, τις γκαλερί, τις βιβλιοθήκες, σε κτήρια χαρακτηριστικά, εγκαταστάσεις, πολιτιστικά ή άλλα γεγονότα, ακόμα και καζίνο. Η πόλη δηλαδή περπατώντας την, πρέπει να έχει να προσφέρει εν συντομία εικόνα, κίνηση, γεγονότα και ελκυστικό αστικό περιβάλλον.
Δημιουργώντας τη συνθήκη, η πόλη ανταποκρίνεται με τον ίδιο τρόπο και για τον κάτοικο της (προσωρινό ή μόνιμο).
City Break
Για αυτό και η εναλλακτική φράση που ονομάζει τη συνθήκη είναι το city break. Η λέξη break, που θα μετέφραζε ένα περιβάλλον που ευχαριστεί ως απόσπαση από τη ρουτίνα και την αδιάφορη εικόνα, και αφορά κυρίως “ταξίδια” μικρής διάρκειας σε αστικές περιοχές και τον ιδιαίτερο “πολιτισμό” ή κουλτούρα που “τρέχει” σε μια πόλη. Και ας μην αγνοούμε πως σε αυτό το είδος “τουρισμού” ή περιήγησης, καταφεύγουν πιο “ψαγμένοι” πολίτες, που έχουν τριβή με την απαιτητική αστική ζωή. Για αυτό και το περιβάλλον που πρέπει να έχεις να τους προσφέρεις, οφείλει να είναι άψογο και πολυθεματικό.
Η Λεμεσός ως αστικός προορισμός
Αφενός αυτό (και αν το θέλουμε για τη Λεμεσό) σημαίνει διατήρηση, συντήρηση, ανάδειξη κι ανάπτυξη των ιστορικών κομματιών και αφετέρου ανάπτυξη των αστικών κέντρων, αλλά και του προσόντος της πόλης μας, της παραλίας. Το facelift αυτό θα το κάνεις εάν θες να προσελκύσεις αστικό τουρισμό αλλιώς να εγκαταλείψεις την ιδέα.
Μια ιδέα όμως που αν με ρωτάτε, πρέπει να γίνει αυτοσκοπός για τη Λεμεσό καθώς ο σχηματισμός της πόλης σε τέτοιο προορισμό, είναι και μηχανισμός αστικής και ουσιαστικής ανάπτυξης.
Αυτό το είδος τουρισμού είναι αρκετά διαφορετικό από τον παραδοσιακό μοντέλο των κλασικών διακοπών. Τι θα πει αυτό;
Αστικός τουρισμός
Ο τουρίστας, επισκέπτης ή περιηγητής που έρχεται και έχει μόνο προορισμό την πόλη, τον αστικό χώρο, που αυτό το προϊόν δηλαδή τον ενδιαφέρει, ή σε αυτό το πλαίσιο έχει τη δυνατότητα να κινηθεί (είτε λόγω χρόνου, είτε λόγω ενδιαφέροντος) σχετίζεται με ένα μοντέλο τουρισμού που έχει απαιτήσεις σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά από το περιβάλλον που θέλει να συναντήσει και οι απαιτήσεις αυτές δεν πρέπει να αγνοηθούν από το πλάνο που πρέπει να διαμορφώσουμε. Άρα οι αποφάσεις σε επίπεδο σχεδιασμού της πόλης πρέπει να λαμβάνονται νωρίς.
Η Λεμεσός πρέπει να γίνει πόλη πολυδιάστατη
Αστική ανάπτυξη σημαίνει δημιουργείς και εξελίσσεις μια ποικιλόμορφη, πολυμερή και πολυφασική πόλη, όπου ο τουρισμός είναι οργανικό κριτήριο στον τρόπο του σχεδιασμού.
Πολύ καλά παραδείγματα είναι αυτά του Λονδίνου και του Παρισιού όπου όλη η πόλη και στις δύο περιπτώσεις διατίθεται για τον επισκέπτη με πολλαπλά αξιοποιήσιμα σημεία, όπου όταν αυτός περάσει από κάποια, έχει απορροφήσει σημαντικό μέρος από το βίωμα της πόλης. Και στις δύο πόλεις, έχουν εκπονηθεί σχέδια στη βάση αυτής της λογικής και έχουν διατυπωθεί πολλές προτάσεις από διαβούλευση που προηγήθηκε μέχρι την διαμόρφωση ή την εξέλιξη του τοπικού σχεδίου.
Οι επισκέπτες που φτάνουν στο λιμάνι της Λεμεσού
Αυτό, αν λάβουμε υπόψη ότι θέλουμε τη Λεμεσό ως σταθμό με λιμάνι που αφήνει επισκέπτες για περιορισμένη ώρα/χρόνο ως ενδιάμεση, ή περιορισμένου χρόνου κι επίσκεψης στάση. Άρα πρέπει να διασυνδέεται με ευκολία με την πόλη κι όσα έχει αυτή να προσφέρει.
Αν λάβει κανείς επίσης υπόψη την τεχνολογική εξέλιξη, την κάθοδο κι εγκατάσταση τεχνολογικών ή άλλων εταιρειών και “εργασιακών νομάδων” που η Λεμεσός προσδοκά να γίνει ως προοριστική βάση, (οπόταν δηλαδή θα γίνει σταθμός λίγων ημερών ή ωρών για επισκέπτες-υπαλλήλους, work nomads, σεμινάρια κ.ο.κ.) πρέπει να κάνεις κι ένα προϊόν πόλης ανταγωνιστικό που να μπορεί κανείς να το ζήσει στο έπακρο μέσα στον περιορισμένο χρόνο. Τι σημαίνει αυτό;
Μικρής διάρκειας κόσμος που περνά από τη Λεμεσό
Τα ταξίδια μικρής διάρκειας πρέπει να προσφέρουν έναν αστικό προορισμό επαρκή σε ποσότητα και ποιότητα που βιώνεται μέσα σε αυτό τον χρόνο. Η Γαλλία για παράδειγμα, απορροφά το 40% των ταξιδιωτών περιορισμένου χρόνου, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη εμπειρία για το όσο είναι εκεί κάποιος.
Την ίδια ώρα, η Λεμεσός δεν έχει κάν ένα μεγάλο μητροπολιτικό πάρκο αναψυχής (η επίχωση/μόλος, δεν μπορεί να είναι η μόνη επιλογή), ούτε καν όμορφες, σύγχρονες τακτοποιημένες υπαίθριες αγορές, τέχνη και γλυπτά σε όλη την πόλη, να προσφέρουν σύνθετες με το αστικό περιβάλλον εικόνες και διαλείμματα. Αυτά πρέπει να γίνουν στόχος και πλάνο για σχεδιασμό αν θέλουμε να ανταγωνιστούμε.
Η Λεμεσός είχε την πρώτη ύλη ενός διαμαντιού που πήγαινε να ανεβάσει αξία και να γίνει must place to see και ξαφνικά αποκοιμήθηκε στο τιμόνι χαμηλώνοντας ταχύτητα.
Τι πρέπει να δίνεις σε αυτούς τους επισκέπτες;
Πολιστιστικά κίνητρα
Πρώτα από όλα, για να ενδιαφερθεί κανείς σε/για την πόλη, πρέπει να δίνεις πολιτιστικού περιεχομένου κίνητρα. Αυτά μπορεί να είναι πολιτιστικά δρώμενα που τρέχουν κάθε νύκτα σε θέατρα, μουσεία, πινακοθήκες, μουσικές σκηνές, πολυχώρους, ακόμα και στους δρόμους της πόλης, όπως μουσικούς ή δραματουργούς στις πλατείες, συναυλίες σε υπαίθριους χώρους, φεστιβάλ εκθέσεις κ.λ.π. Και έπειτα, μεθοδολογικά και σχεδιαστικά, να συμπλεγματοποιείς μουσεία, θέατρα, γκαλερί, εκθέσεις, δρώμενα, με συνεκτικές διαδρομές.
Αφού βέβαια προσθέσεις σε τέτοιες υποδομές. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι η πόλη δεν έχει μουσεία, κυρίως ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης, της αφαιρεί καθοριστικά. Το ότι δεν έχει δημόσιους χώρους που να μπορούν να αξιοποιούν οι καλλιτέχνες του δρόμου, κάνει την ίδια πολιτιστική απομύζηση από τα “προσόντα” της.
Διάχυση της ιστορικής μνήμης
Έπειτα, πρέπει να γίνει μια πραγματική ανάδειξη, κυρίως με τρόπο ύψιστης αισθητικής, των ιστορικών κτηρίων της πόλης. Διατηρώντας και διαχέοντας την ιστορική μνήμη αναλαμβάνοντας όμως την αισθητική ως όρο που τον παίρνες υπόψη σοβαρά.
Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να λαμβάνεται υπόψη τα τελευταία λίγα χρόνια στον όποια πολεοσχηματισμό που φαίνεται να γίνεται με προχειρότητα και “ππάσα-ππάσα”.
Ρόλο σε αυτό παίζει κι η ορθή φωταγώγηση που μπορεί να γίνει εκμεταλλευόμενη την ηλιακή ενέργεια χωρίς να επιβαρύνει το περιβάλλον. Η φύση και η περιβαλλοντική κρίση πρέπει να είναι θέμα που η Λεμεσός πρέπει επειτέλους να ασχοληθεί σοβαρά και σε διαβούλευση με τους ανθρώπους που ξέρουν από αυτά.
Ζωντάνια παντού
Ακολούθως η πόλη να είναι ζωντανή και διαδραστική κατά όλη τη διάρκεια της μέρας. Άρα επενδύεις και σε συνεχείς αθλητικές διοργανώσεις. Αστικό αθλητισμό, νεανική άθληση που προκαλεί και θέαμα, κίνηση και χαρά στην πόλη (βλέπε skateboards, ποδηλάτες, παρκούρ, πατίνια, σέρφερς, κανό, ιστιοπλόους, beach volley, 3×3 ομαδικών αθλημάτων), ωραία γήπεδα που φιλοξενούν ελκυστικές διοργανώσεις.
Γρήγορες διαδρομές προς τα πάντα
Τέλος, κάνεις την Λεμεσό εύκολα περιηγήσιμη. Δηλαδή: εύκολες και γρήγορες διαδρομές. Η πρόταση για τις πόλεις των 15 λεπτών είναι ένα από τα ευφυέστερα μοντέλα πόλεων. Σε τέτοιες αποστάσεις να βρίσκεις τα πάντα. Υπηρεσίες, φαγητά, αξιοθέατα, ζωντάνια, ψυχαγωγία, δουλειές, σταθμούς, ιατρεία κ.ο.κ.
Σαφώς και είναι πολύ δύσκολο κανείς να περπατήσει στη Μεσογειακή Λεμεσό των ψηλών θερμοκρασιών και των ανύπαρκτων εναλλακτικών διαδρομών και να φτάσει στα πάντα εντός 15 λεπτών. Για αυτό και λέμε για τον σχεδιασμό που ορίζεται από ένα τέτοιο πλάνο. Ποδηλατόδρομοι, πεζόδρομοι, ενοποιήσεις γειτονιών, ενοποιήσεις αρχαιολογικών χώρων, και επιτέλους, ψηλές δεντροφυτεύσεις.
Γαλάζια ανάπτυξη (μην ξεχνάτε το πλεονέκτημα της θάλασσας)
Κυρίως όμως εκμεταλλεύεσαι το μεγαλύτερο ατού που έχει η πόλη. Τη θάλασσα. Η γαλάζια ανάπτυξη πρέπει να είναι το χρυσό κείμενο της Λεμεσού για το μέλλον. Φάνηκε πως από όλα τα έργα που έγιναν στην πόλη κατά τη διάρκεια της ιστορίας, η παραλιακή επένδυση είναι εκείνη που ο κόσμος απολαμβάνει περισσότερο. Άρα προσθέτεις στην απόλυτα επιτυχημένη αυτή φόρμουλα. Νέες προμενάδες, καθαρές παραλίες, διαδράσεις κοντά τους.
Συνοψίζοντας:
Η Λεμεσός πρέπει να διαχέει με κάποιο τρόπο την ατμόσφαιρα που παραπέμπει και αναδεικνύει την ιστορία της και τη διαδρομή της με συνέπεια, ομαλή μετάβαση, σεβασμό αλλά και αξιοποιώντας απόλυτα τα εργαλεία της σύγχρονης εποχής. Η πόλη πρέπει να έχει συγκρότηση μεταξύ πολεοδομίας, αρχιτεκτονικής, πολιτισμού, εκπαίδευσης που παρέχει η ίδια, διαπερνώντας και περπατώντας την.
Να είναι επίσης απόλυτα ζωντανή και ψυχαγωγική κατά τη διάρκεια ολόκληρης της μέρας. Το τελευταίο θα σήμαινε και πολλά άλλα, όπως την αποσυμφόρηση συγκεκριμένων ωρών αιχμής αφενός και αφετέρου την ανάσταση του ταπεραμέντου που τόσα χρόνια χαρακτήριζε τους Λεμεσιανούς και τους έκανε ανθρώπους ιδιαίτερης μνείας. Η πόλη που μετέδιδε ζωντάνια, αισιοδοξία, θετικότητα, τρέλα, χαλάρωση, διασκέδαση και απομυζούσε τη μιζέρια, πρέπει να επανέλθει.
Λεμεσός δεν είναι μόνο καρναβάλια και γιορτή του κρασιού,
είναι η πόλη που κάθε λεπτό της πρέπει να γίνεται εμπειρία.
Όμως η Λεμεσός πρέπει να επενδύσει.
Πρέπει να δουλέψει επαγγελματικά και να είναι εκείνη που παρέχει τις καλύτερες υπηρεσίες. Ευγένεια, υποδομές, εστίαση, άριστες τουριστικές εγκαταστάσεις, είτε αυτό ονομάζεται ξενοδοχείο, είτε ξαπλώστρα και ομπρέλα θαλάσσης, είτε τουριστικό περίπτερο, είτε στην παροχή πληροφορίας, είτε σνακ-μπαρ του δήμου, είτε αποβάθρα, είτε διαδρομές αναπήρων, είτε αστική καθαριότητα, είτε στην τεχνολογική αναβάθμιση και παροχή διαδικτύου, είτε στη ψηφιακή χαρτογράφηση ΟΛΩΝ των σημείων αναφοράς με τρόπο περιγραφικό, διηγητικό, ελκυστικό.
Φύση και αρχαιολογικοί χώροι
Ακόμα, εκείνο που πρέπει να δούμε είναι πως δεν έχει συνδεθεί η πόλη με το πράσινο. Πράσινες ταράτσες, δέντρα, πάρκα, καθαρά χωράφια, είναι απόλυτα ανύπαρκτα από την αστική της εικόνα.
Συμπληρώνοντας, ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο που είναι απών, είναι το εξής. Η Λεμεσός δεν διασυνδέει τουριστικές δραστηριότητες με φύση, εξοχή, περίχωρα, αρχαιολογικές διαδρομές. Όλα είναι διάσπαρτα και αν τα ανακαλύψεις, θα πάρεις περιορισμένα λεωφορεία που πρέπει να ψάξεις καλά, με άβολες διαδρομές, σε ασκίαστους σταθμούς, ή πρέπει να ενοικιάσεις αυτοκίνητο αν ξέρεις να οδηγείς, να τα εντοπίσεις. Οι αρχαιολογικοί χώροι, οι περιπατικές διαδρομές, η σύνδεση με τον αγροτουρισμό της πρέπει να ενισχυθεί.
Σύγχρονες δράσεις δομές και εικόνα
Δεν μπορείς να έχεις μια πόλη που ενώ έμοιαζε μέχρι το πρόσφατο παρελθόν της να ήταν δέκα χρόνια μπροστά, συνειδητοποιείς ότι η συνέχεια της εξελίχθηκε σε δραματικά άοσμη και μέτρια, με όσα δημοτικά προϊόντα παράγει και προωθεί, να είναι γιορτές με πλαστικές καρέκλες, καρικατούρες-περισσεύματα από άλλες πόλεις τα οποία στήνονται λερωμένα κι ασυντήρητα για να τη στολίζουν. Το προϊόν σου δεν μπορεί να είναι αυτό.
Η γιορτή του κρασιού για παράδειγμα, σε μια θλιβερή επανάληψη και συνέπεια στην κακή εκδοχή της παλιάς αισθητικής, σήμερα, στην εποχή που το κρασί είναι ολόκληρη επιστήμη και πολιτισμός, που οι οινοβιομηχανίες του τόπου είναι καμάρι για το εξωτερικό, διοργανώνεται με ένα τρόπο παρωχημένο, που σχεδόν μας ντροπιάζει. Αντί να είναι ένα γεγονός που ο τουρίστας της πόλης θα έβρισκε τις μέρες που διοργανώνεται, ως σύγχρονο ελκυστικό δημοτικό φεστιβάλ και θα το βίωνε ως πραγματική αστική εμπειρία αν το επισκεπτόταν.
Όχι άλλες πρόχειρες λύσεις
Όπως δεν μπορούν να μετρηθούν ως πόλος έλξης μέτριες υποδομές, πυροσβεστικές λύσεις, τίποτα νέο, τίποτα μπροστά από τους άλλους, τίποτα καλύτερο, τίποτα ανταγωνιστικό. Δεν μπορείς να καλείς κόσμο σε αστικό τουρισμό, για να συναντούν πεταγμένες ξαπλώστρες, λερωμένους δρόμους, άσχημους ανθώνες δρόμων, σπασμένα πεζοδρόμια, εγκαταστάσεις που μοιάζουν να αντλήθηκαν από τις εκπτώσεις καταστημάτων, διαμορφώσεις πλατείων χωρίς ανταγωνιστικούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς (βλέπε πλατεία παντοπωλείου) καθαριότητα που βασίζεται στη συνείδηση και όχι στην υπηρεσία, απουσία διάδρασης, καμία επιχορήγηση στον πολιτισμό που έπρεπε να διαχέεται πάντα και παντού, κανένα εκσυγχρονισμό στην περιήγηση, αστικές συγκοινωνίες σε λήθαργο κάτι δεκαετίες, νεκρά κτήρια, εγκαταλελειμένες οικίες στο κέντρο χωρίς κίνητρα ή αντικίνητρα για να οδηγήσουμε στη χρήση τους, αναξιοποίητα τεμάχια, αστικά κενά (χαρακτηριστικό που βρίσκεις μόνο στην Κύπρο), κακή διαχείρηση δημοτικής περιουσίας που επιφορτίζουν το κυκλοφοριακό αντί να το αποσυμφορίζουν, καμιά δημοτική αναβάθμιση και apps σχετικά με την πόλη.
Branding, marketing, strategy
Επίσης, μας αρέσει δεν μας αρέσει, ακόμα και αν τα έχεις όλα αυτά, πρέπει να κοιτάξουμε και το μάρκετιγκ. Η Λεμεσός δεν έχει καθόλου σύγχρονο μάρκετιγκ. Πιο πολύ θυμίζει διαφήμιση εποχής παλιού kafene του κυπριακού καφέ. Δεν έχει κάνει branding τίποτα και καμιά δημοτική γιορτή ή λειτουργία της δεν θυμίζει το 2021, την τεχνολογική επανάσταση και τη σύγχρονη προώθηση.
Πρώτα πρέπει να παραδεκτούμε ότι η Λεμεσός σήμερα, αυτή τη στιγμή βγάζει εικόνα ανέμπνευστη. Και αν δεν τα ομολογήσουμε όλα αυτά, δεν θα μπορέσουμε να τα θεραπεύσουμε.
