Γράφει η Ανθή Ερμογένους
Μεγάλος αναβρασμός προκλήθηκε μετά τα δημοσιεύματα των άστεγων ανθρώπων οι οποίοι αναγκάστηκαν να κάνουν ένα αυτοσχέδιο καταυλισμό με πάνελς ξύλων και χαρτόνια στο ψαχνό της Λεμεσού. Συγκεκριμένα στην περιοχή Τζιαμούδας στην διασταύρωση των οδών Λεοντίου και Ναβαρίνου, όχι μακριά από τις υπηρεσίες του δήμου Λεμεσού, πάνω στο σταυροδρόμι που οι πλείστοι περνούν για να φτάσουν στο κέντρο. Όπως δείχνει το δημοσίευμα του Limassol Today και το ρεπορτάζ του Χρήστου Χαραλάμπους που βρέθηκε στο χώρο, το παλιό πάρκιγκ και σημερινό χωράφι με ξερόχορτα, έγινε η γειτονιά τριάντα ανθρώπων οι οποίοι δεν βρήκαν πουθενά να μείνουν. Και όσο ελαφρά και να το παίρνουμε όσο ο καιρός είναι καλός, πλησιάζει ο καιρός όπου ο χειμώνας δεν μας επιτρέπει να μην σκεφτούμε δραστικά και αλληλέγγυα.
Τους έστειλαν από την Πουρνάρα στη Λεμεσό για να “γλιτώσουν”
Οι πλείστοι είναι άτομα που έφυγαν από τις άθλιες συνθήκες στην Πουρνάρα όπου και ο συνωστισμός, η κακή συμβίωση που προκαλούν οι διαφορές των κουλτούρων, δεν επέτρεπαν σκέψεις παραμονής εκεί. Σημειώνουμε ωστόσο πως η απόφαση να έρθουν στη Λεμεσό δεν ήταν δική τους, καθώς οδηγήθηκαν στο λεωφορείο με την υπόσχεση ότι θα τους παραλάβουν υπηρεσίες και θα τους διασφάλιζαν στέγη και πρόνοια, εντούτοις κανείς δεν τους συνάντησε για να αναλάβει την ασφάλεια και τη διαβίωση τους. Θυμίζουμε επίσης πως όλοι αυτοί οι μετανάστες δεν επιθυμούν να διαμείνουν και να διαβιώνουν εις βάρος των κοινωνιών στο νησί, αλλά οι πλείστοι κατέφθασαν στην Κύπρο με σκοπό να διοχετευθούν ή να ταξιδέψουν σε άλλες χώρες με σκοπό να βρουν εργασία και καλύτερες συνθήκες ζωής. Τα κλειστά σύνορα των χωρών όμως εγκλωβίζουν εκατοντάδες κόσμου σε κέντρα υποδοχής χωρίς τη δυνατότητα να δουλέψουν ή να μεταβούν εκτός συνόρων. Παρόλα αυτά, με την έλευση τους στη Λεμεσό και τις οικονομίες τους, προσπάθησαν να ενοικιάσουν δωμάτια, άλλα τους αρνούνταν την ενοικίαση. Προσπαθούν κάθε μέρα να εξασφαλίσουν εργασία αλλά μέχρι τώρα οι πλείστοι βρίσκονται μπροστά στην άρνηση ανθρώπων να τους εργοδοτήσουν.
Ήξερε ο δήμος;
Ο δήμος Λεμεσού, οι υπηρεσίες του και ο ίδιος ο Δήμαρχος της πόλης, δεν μπορούσαν να μην παραδεχτούν ότι είχαν γνώση και ενημέρωση για την ύπαρξη μιας ολόκληρης γειτονιάς αστέγων. Ο κύριος Νικολαϊδης παραδέκτηκε ανοικτά πως γνώριζε το σοβαρό αυτό πρόβλημα αλλά εν ολίγοις πέταξε το γάντι αλλού. Συγκεκριμένα, περιορίστηκε στο να ονομάσει το πρόβλημα “πολύπλοκο” αναφέροντας πως ο δήμος μόνος του δεν μπορεί να κάνει κάτι για να το λύσει…
Ακόμα και αν πούμε πως οι καθ’ύλην αρμόδιες υπηρεσίες είναι οι ΥΚΕ, μέχρι αυτές να αποφασίσουν (αν αποφασίσουν) να αναλάβουν το θέμα, υπάρχουν προθέσεις και κοινωνικά αντανακλαστικά σε ένα δήμο για να δώσει έστω προσωρινές και μεταβατικές λύσεις; Όποτε το κράτος αρνείται την παροχή βοήθειας, δεν θα υπάρχουν επικουρικοί μηχανισμοί από μια πόλη που θέλει να ονομάζεται ευαίσθητη με όραμα την ουσία;
Κεκλεισμένων των θυρών σύσκεψη στον δήμο
Παρά το γεγονός ότι οι συνεδρίες στον δήμο έπρεπε να είναι ανοικτές, ο δήμαρχος της πόλης αποφάσισε να το διαχειριστεί μετά τα πολλαπλά δημοσιεύματα, σε μια κλειστή σύσκεψη κατά την οποία δεν επιτράπηκε η είσοδος στους δημοσιογράφους, οι οποίοι ωστόσο ανέμεναν την λήξη της έξω από τις κλειστές πόρτες για να ενημερωθούν για τις λύσεις που συμφωνήθηκαν και τις παρεμβάσεις που εκτάκτως θα λάβει η τοπική αρχή.
Παρά τις προσδοκίες εντούτοις, με το πέρας της σύσκεψης, ενημερωθήκαμε πως η συνεδρία αυτή ήταν απλά μια “πρώτη συζήτηση” σε ένα γενικό και αόριστο πλαίσιο, κατά την οποία δεν κατατέθηκαν ούτε προτάσεις, ούτε άμεσες παρεμβατικές λύσεις -έστω προσωρινές-. Στη σύσκεψη ουσιαστικά αυτό που ειπώθηκε, όπως λέχθηκε στους δημοσιογράφους, είναι ότι πρέπει να δουν τα κενά και τις ελλείψεις, ώστε να δουν έπειτα πως αυτά θα μπορούσαν να διορθωθούν.
“Βρεθήκαμε για να κατανοήσουμε, να παραδεχθούμε το πρόβλημα και για να μην κάνουμε πως δεν υπάρχει”
ΔΉΛΩΣΕ Ο ΚΎΡΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ.
Στις δηλώσεις του ο δήμαρχος δεν εστίασε στο πως θα αντιμετωπίσουν άμεσα το πρόβλημα βοηθώντας τους άστεγους συνανθρώπους μας, αλλά απόρησε για το πως αφήνονται να φύγουν από την Πουρνάρα και να περιφέρονται σε πάρκα, πλατείες και δημόσιους χώρους χωρίς να έχει εξασφαλιστεί λύση και στέγη. Πέραν αυτών, εξέφρασε την άποψη του πως το “πρόβλημα” έχει δύο όψεις καθώς διαχωρίζει τους “παράνομους” ξένους τους οποίους οφείλουν να εντοπίσουν και να πάρουν τον δρόμο…της δικαιοσύνης.
Η σύσκεψη δεν είχε κάποια χρηστική σημασία ούτε φαίνεται οι συμμετέχοντες να αντιλήφθηκαν το επείγον της άμεσης δράσης που έπρεπε να είναι το ζητούμενο, μεταθέτοντας την ευθύνη αλλού.
Την ίδια ώρα, ιδιωτικές πρωτοβουλίες και ιδιώτες, είχαν άλλα αντανακλαστικά και ευαισθησίες και δεν πέταξαν την μπάλα αλλού. Αντίθετα έσπευσαν να υποκαταστίσουν τους θεσμούς βοηθώντας στο μέτρο των δυνατοτήτων τους τους άστεγους συνανθρώπους τους.
Οι απειλές στην Κίτρινη Γραμμή κι η αμετακίνητη θέση στη στήριξη όλων ανεξαρτήτως φυλής
Πέραν της θεωρίας για το τι έπρεπε να γίνει και από ποιους το περιμέναμε, επικοινωνήσαμε με την Κίτρινη Γραμμή η οποία ενημέρωσε δημοσιογράφους εδώ και μέρες, ώστε να δώσει ορατότητα στο θέμα, καθώς η ίδια η πραγματικότητα δεν κινητοποίησε τις τοπικές αρχές και τις κρατικές υπηρεσίες, παρόλο που ήταν εις γνώση όλων η διαμονή των 30 άστεγων στο ψαχνό της Λεμεσού. Η γραμμή αλληλεγγύης της Κίτρινης Γραμμής, ως ιδιωτική πρωτοβουλία, όπως εδώ και χρόνια κλείνει τις τρύπες του κράτους και της δημοτικής αδράνειας στα κοινωνικά θέματα, έσπευσε να δώσει τροφή, ένδυση και είδη πρώτης ανάγκης και προσωπικής υγιεινής στους άστεγους. Πρωτοφανείς, ήταν όπως μας δήλωσαν, οι εκδηλώσεις ρατσισμού και ενός οχετού από κατάρες, βρισιές και ξενοφοβίας. Ωστόσο αμετακίνητη θέση τους παραμένει η στήριξη των ανθρώπων χωρίς διαχωρισμούς, καθώς είναι θέση αρχής από την πρώτη μέρα ότι κάθε συνάνθρωπος που πέφτει στην αντίληψη τους ότι δυσχερεί σε διαβίωση, θα βοηθάται με κάθε δυνατό τρόπο, μια φιλοσοφία από την οποία δεν υποχωρούν για κανένα λόγο και με κανένα εκφοβισμό.
Θεσμική ανικανότητα ή θεσμική απόφαση η μη στήριξη μεταναστών;
Καλές και άγιες ωστόσο οι προσπάθειες που γίνονται από ιδιωτικές πρωτοβουλίες και από ΜΚΟ, αλλά ξεγυμνώνουν την θεσμική αδράνεια, αδιαφορία και αδιαθεσία πρόθεσης να κάνουν κάτι. Καμία ανάγκη εθελοντισμού και ιδιωτικών πρωτοβουλιών δεν θα υπήρχε, αν τα περί κοινωνικών κρατών και δήμων μετουσιώνονταν σε πράξη και πραγματικές πολιτικές. Παρά την ενημέρωση όλων το υπηρεσιών πρόνοιας και κοινωνικής ευημερίας για την ανάγκη άμεσης παρέμβασης, κανείς δεν έχει αναλάβει ακόμα, τόσες μέρες μετά τη στέγαση και την ανάληψη αναγκών των ανθρώπων της γειτονιάς των αστέγων.
Κέντρο Υπηρεσιών Σχεδία – έχει τον ρόλο που θα έπρεπε;
Ο Δήμος Λεμεσού, θέτοντας ως ύψιστη προτεραιότητα την κοινωνική ευημερία, από το 2019 έχει δημιουργήσει Κέντρο παροχής εξειδικευμένων υποστηρικτικών υπηρεσιών, το “Σχεδία”, το οποίο δεν υποκαθιστά τις κοινωνικές υπηρεσίες του κράτους αλλά δρα επικουρικά, βοηθητικά και συμβουλευτικά προς όσους έχουν ανάγκη
αναφέρεται στην ανακοίνωση του δήμου
Το πρόγραμμα στηρίζεται οικονομικά από το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και διατηρεί στενή συνεργασία με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας για τη βέλτιστη και αποτελεσματικότερη παροχή βοήθειας προς τους δημότες κατά πως δηλώνει, ωστόσο φαίνεται πως η στενή συνεργασία δεν είχε τα αποτελέσματα που υπέθετε κανείς πως εξυπακούονται στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Θυμίζουμε για σκοπούς διευκρινήσεων πως το Κέντρο Σχεδία, δεν αποτελεί χώρο φιλοξενίας, αλλά χώρο που μπορούν να πάνε οι άστεγοι να απευθυνθούν για το πρόβλημα τους. Είναι ένα ζητούμενο να αξιολογηθεί η ως τώρα δράση του με μετρήσιμα στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που εισήλθαν στις εγκαταστάσεις του αυτοβούλως, τον αριθμό των ατόμων που η δημοτική ομάδα κοινωνικών θεμάτων εντόπισε και έστειλε στην υπηρεσία αυτή, τον βαθμό ικανοποίησης στη βάση της λύσης των ουσιαστικών και σημαντικότερων προβλημάτων τους, καθώς και το ”follow up” πάνω στις περιπτώσεις. Επίσης να διευκρινιστεί πως δρα συμβουλευτικά σε όσους έχουν ανάγκη. Ποιες ειδικότητες ασκούν τη συμβουλευτική και αν οι ίδιοι οι άστεγοι έχουν βρει λύσεις μετά τις συμβουλές που τους παρείχαν.
Πρέπει ακόμα να δούμε τι έχει γίνει με τις περιπτώσεις αστέγων που βρέθηκαν κάτω από την αποβάθρα της επίχωσης στη Λεμεσό, των οποίων επίσης ορατότητα έδωσαν τα ΜΜΕ και κατόπιν ο δήμος εξείγγειλε πως τους εξασφάλισε γεύμα στην Μητρόπολη και επικοινώνησε με τις ΥΚΕ. Υπάρχει κάποια μεταγενέστερη ενημέρωση; Υπήρξε επίδειξη ενδιαφέροντος για το αν οι ΥΚΕ ανέλαβαν και αν έχει εξευρεθεί στέγη; Σχετικά με την παραπομπή τους στο Σχεδία, όπως ανέφεραν, τους είχε παραχθεί ημερίσια φροντίδα. Σε τι μεταφράζεται αυτό; Γιατί αν είναι να δίνουμε κλιματισμό και μπάνιο μερικών ωρών αλλά τους ξαναστέλνουμε για ύπνο στους δημόσιους χώρους, την υγρασία, τον καύσωνα και τις βροχές, δεν υπάρχει νόημα ύπαρξης μιας ούτω καλούμενης υπηρεσίας φροντίδας που σε καμιά περίπτωση δεν είναι αρκετή ούτε λύνει το πρόβλημα ολιστικά, προληπτικά, και με φιλοσοφία πρόθεσης αστικής ευημερίας.
Αν λάβει κανείς υπόψη πως στις εξαγγελθείσες δράσεις του Σχεδία αναφέρεται πως το πρόγραμμα προβαίνει σε παρεμβάσεις στο δρόμο και λειτουργεί 24ωρη γραμμή για αναφορές, πρέπει να υπάρχει ήδη πλάνο για το πως γίνεται η διαχείριση των αναφορών κι όχι 3 χρόνια μετά να ορίζονται συσκέψεις για παραδοχή και κατανόηση του προβλήματος.
Ανάγκη κοινωνικών λειτουργών στην υπηρεσία του δήμου και ενός δραστικού γραφείου κοινωνικών θεμάτων
Ένας δήμος οφείλει να αναπτύξει κοινωνική πολιτική σε ότι αφορά άμεση δράση. Να γίνει δηλαδή επεμβατικός, μέχρι να λυθεί ολιστικά το πρόβλημα κάθε ανθρώπου/δημότη της πόλης ακόμα κι αν στη συνέχεια χρειαστεί να γίνει διαμεσολαβητής με το κεντρικό κράτος. Να έχει μηχανισμούς που άμεσα αναλαμβάνουν, χωρίς να κάνουν τα στραβά μάτια σε συνανθρώπους μας. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν, είτε με συνέργιες του ιδιωτικού τομέα, είτε με χορηγίες, είτε με προγράμματα ευρωπαϊκά αλλά και των αρμόδιων υπουργείων. Το κυριότερο, με πραγματική διεκδίκηση από το κεντρικό κράτος αφού δημιουργηθεί ένα πλάνο πολιτικών, πρακτικών, και λειτουργίας. Πριν μερικά χρόνια είχε συζητηθεί από την Ένωση Δήμων στη Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικής Ευημερίας, με παρεμβάσεις του κυρίου Βύρα, δημάρχου Λάρνακας, και του Κυριάκου Ξυδιά, δημάρχου Γερμασόγειας, η δημιουργία θέσεων δημοτικών κοινωνικών λειτουργών. Δηλαδή οι ΥΚΕ να προσλάμβαναν Κοινωνικούς Λειτουργούς που θα έπαιρναν απόσπαση στις επαρχίες και να εντάσσονταν στα δημοτικά γραφεία κοινωνικών θεμάτων, καθώς η οι επαρχιακές ΥΚΕ δεν αποτέλεσαν αποτελεσματικό εργαλείο. Η συζήτηση αυτή δεν βρήκε την απόλυτη άρνηση στην Αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, ωστόσο είχε μεταγενέστερα ξεχαστεί από τους τοπικούς άρχοντες.
Τα δημοτικά γραφεία κοινωνικών θεμάτων να λειτουργούν είτε με απόσπαση ειδικοτήτων, είτε με εργοδότηση και σύμβαση μέσω προγραμμάτων. Πάντως, ακόμα και αν τέτοιες θέσεις εργασίας δεν μπορούν να καλυφθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό, στα σίγουρα δεν μπορούν να θεωρηθούν ως δευτερεύουσας ανάγκης και σημασίας, ώστε να “ανοίγονταν” από τους ίδιους τους δήμους. Κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, εκπαιδευτικοί, μεταφραστές, φυσικοθεραπευτές, νομικοί και διοικητικοί λειτουργοί, housekeepers για αυτές τις στέγες, δεν είναι ένας απαγορευτικός αριθμός εργοδοτουμένων, καθώς είναι άκρως απαραίτητο έμψυχο δυναμικό για ένα δήμο που φροντίζει τους ανθρώπους που ζουν σε αυτόν. Όμως ένα γραφείο κοινωνικών θεμάτων με πιο οργανική σχέση με το κεντρικό κράτος (Γραφείο Ευημερίας, Υπουργείο Εργασίας, Αστυνομία) αλλά κυρίως με τους δημότες είναι σήμερα πιο μεγάλο ζητούμενο από ποτέ.
Πολιτικές προσιτής στέγασης
Πρέπει να αρχίσουμε να μιλάμε για τη αξιοποίηση της δημοτικής κτημοσήνης σε συνεργασία με τον ΚΟΑΓ ή άλλους, για δημιουργία νέων οικιστικών μονάδων προσιτής στέγης. Οι μεγάλες εξαγγελίες για την οικιστική μονάδα του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Ιωάννη φαίνεται πως “έχει κάνει φτερά” χωρίς κανείς στο δήμο Λεμεσού να λογοδοτήσει για αυτό.
Τέτοια προγράμματα ανάπτυξης, συνεργασίες και πολιτικές για ποιοτική προσιτή στέγη ευάλωτων ομάδων, πρέπει να ενισχυθούν. Ηθικό, χρέος αλλά και πρακτικό απέναντι σε ανθρώπους που δυσκολεύονται. Σαφέστατα πρέπει να βρεθούν κι άλλες πολιτικές που θα απελευθερώσουν ακίνητα στην πόλη ώστε κι οι τιμές να μην είναι απρόσιτες. Μια καλή πρακτική θα ήταν η επιπλέον φορολόγηση ακίνητων που βρίσκονται σε απόλυτη αχρηστία ώστε να αναγκάζεται ο ιδιώτης που τα έχει αφήσει σε εγκατάλειψη, να τα εκμεταλλευτεί για να δημιουργηθεί διαθεσιμότητα και προσφορά. Το πρόβλημα της απρόσιτης στέγασης στη Λεμεσό φαίνεται να είναι στα κυριότερα προβλήματα που αναφέρουν οι δημότες.
Καταφύγια αστέγων με επί της ουσίας προγράμματα
Πρέπει η κάθε πόλη (και ειδικά η Λεμεσός που έχει ψηλό κόστος ζωής) επιτέλους να βάλει ψηλά στην ατζέντα της την ανάγκη να δημιουργήσει χώρους άμεσης στέγασης είτε θυμάτων βίας, είτε αστέγων. Όμως ακόμα κι αν πούμε πως η πόλη έχει χώρους να παρέχει για να δημιουργηθούν ενδιάμεσες στέγες, πρέπει να γίνει το πλάνο βιωσιμότητας τους, καθώς έχουν έξοδα λειτουργικά αλλά και σε επίπεδο ουσιαστικής αντιμετώπισης των ανθρώπων που θα φιλοξενούν. Πρέπει να είναι ειδικά διαμορφωμένοι για γυναίκες και παιδιά όλων των ηλικιών και μειονοτήτων. Να έχουν κονδύλια για τροφεία όλων των αναγκών (ηλικιακών, με συγκεκριμένα θέματα υγείας, θρησκευτικών κοκ). Πρέπει να εργοδοτούν δημοτικό κοινωνικό λειτουργό και δημοτικό ψυχολόγο/παιδοψυχολόγο. Η σχέση τέτοιων υπηρεσιών να μην είναι περιφερειακή και με συνθήκες επίσκεψης.
Να γίνει συγκρότηση δημοτικής ομάδας συνεργατών νομικών όπου θα επισκέπτονται τον χώρο και θα καθοδηγούν κατάλληλα για όλα τα νομικά διαβήματα την κάθε περίπτωση. Να προβλεφθεί κονδύλι νομικής αρωγής από τη νομική υπηρεσία. Αντίστοιχα να οριστεί επί καθήκοντος γιατρός για άμεση έλευση στο χώρο από τις ιατρικές υπηρεσίες.
Να γίνεται στα αλήθεια άμεση επικοινωνία της ομάδας του χώρου με τις Επαρχιακές Υπηρεσίες Ευημερίας και το ΕΕΕ ώστε να εξασφαλίζεται άμεσα έκτακτη βοήθεια (δίνεται ιδιαίτερη αναφορά σε αυτό, καθώς για τις περιπτώσεις των αστέγων του φετινού καλοκαιριού στη Λεμεσό, τέτοια ανάληψη δεν έγινε).
Αφετέρου η ομάδα του δήμου να ελέγχει αν έγινε άμεση ανάληψη (οικονομική και πρακτική) για εύρεση στέγης, εξοπλισμού και λειτουργικών υπηρεσιών (ηλεκτροδότηση, υδροδότηση) από τις ΥΚΕ για το θύμα αλλά και αν ακολούθως το άτομο παρακολουθείται τακτικά.
Να προνοηθεί κονδύλι οικονομικής αρωγής, για μεταφραστές ώστε οι αλλοδαποί να μπορούν να εξηγούν, να στηρίζονται και να ενημερώνονται για όσα χρειάζονται στη γλώσσα τους.
Να υπάρχει κονδύλι για συνεργασία με αδιόριστους δασκάλους και καθηγητές για σχολική υποστήριξη παιδιών για όσο θα βρίσκονται στον χώρο και δεν μπορούν (μέχρι να εξασφαλιστούν οι συνθήκες ασφάλειας και διαβίωσης) να πηγαίνουν σχολείο. Να βρεθούν επίσης προγράμματα επιμόρφωσης των αστέγων, ώστε να προετοιμάζονται για την αγορά εργασίας και την κοινωνική τους επανένταξη.
Και επίσης να εξασφαλιστεί η αστυνόμευση των χώρων φιλοξενίας, καθώς οι ενδείξεις της ρατσιστικής συμπεριφοράς μέρους της κοινωνίας δεν επιτρέπουν να μην σκεφτούμε όλα τα κακά ενδεχόμενα.