Της Ανθής Ερμογένους
Αυτό που οι κοινωνικές επιστήμες ονομάζουν οικεία ιθαγένεια, οικεία υπηκοότητα, το intimate citizenship, έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Ποιες είναι οι «οικειότητες» για κάθε κοινωνία ώστε να τις λαμβάνει υπόψη της την ώρα που παράγει πολιτικές, ή, φτιάχνει πολιτιστικές δράσεις; Ποια είδη ανθρώπων είναι οι οικείες υπηκοότητες; Πώς η ζωή μας, αν διαφέρει με την ως τώρα κοινωνική ορθογραφία, μπορεί να γίνει οικεία στο σύγχρονο κόσμο και στη διαμόρφωση του στο εξής; Πρέπει να γίνουν νέοι πολιτιστικοί «πόλεμοι», για την πρόοδο του πολιτισμού, όπως παλαιότερα έκανε, σόκαρε, αλλά εν τέλει κατάφερε και μετατόπισε η Αναγέννηση;
Το κοινωνικό «επόμενο» σχηματίζεται μέσα από τις νέες αποδοχές. Εκείνες που διαμορφώνονται είτε σιγά σιγά, είτε με τόλμη, στη δημόσια ζωή. Μια πολιτεία πρέπει να τολμήσει να «αφηγηθεί» στο δημόσιο χώρο όλες τις μορφές ανθρώπων ώστε να γίνουν θεμελιωμένες «οικειότητες». Έτσι θα αρχίσουμε να τους δίνουμε χώρο, υπόσταση, δικαιώματα και συμπερίληψη και προοπτικές όταν γεννάμε πολιτικές.
Όλοι μας τα τελευταία χρόνια κάποια στιγμή αναρωτηθήκαμε. Ποιοι είναι οι κανονισμοί της σεξουαλικότητας; Τι ορίζεται ως οικογένεια; «Μετράς» σαν single μέλος όταν γίνεται κοινωνική αναγνώριση; Είσαι άξια παρουσία, ή αγνοείσαι από την εξίσωση; Ποιες είναι οι διάφορες μορφές οικογένειας που μετασχηματίζονται πια; Λαμβάνεται υπόψη, η προσωπική, κοινωνική, ψυχολογική, μισθολογική σφαίρα του κάθε ενός;
Όλα αυτά είναι συνθήκες οι οποίες πρέπει επιτέλους να λαμβάνονται υπόψη σε νόμους, κοινωνικούς θεσμούς και στη συνειδητότητα της κοινωνίας. Χωρίς ιδιοτροπίες όταν πρέπει να μετρήσει και να ληφθεί υπόψη η αλλαγή και η τροπή που πήραν οι νέες ταυτότητες ή, η –επιτέλους- αποκάλυψη των μορφών των ανθρώπων που ως τώρα «έκρυβαν στη ντουλάπα» τους εαυτούς τους. Έτσι, πάνω σε αυτή τη βάση, πρέπει να βρούμε την ικανότητα να διαμορφώσουμε μια νέα νέα άποψη στην κοινωνική κατανομή δικαιοσύνης και της σεξουαλικής αποδοχής. Νέα κατανόηση και νέες πρακτικές.
Από την έναρξη των αγώνων του φεμινισμού, από τα κινήματα λεσβιών, ομοφυλοφίλων, διαφορετικών μορφών φύλου και άλλων ομάδων κοινωνικής πολιτότητας, άρχισε να συνδέεται η ιδιωτική ζωή -και να μπαίνει- έστω αμήχανα, στη δημόσια σφαίρα της κοινωνικής ζωής.
Νέες κοινωνικές έρευνες επιτέλους μίλησαν για τη μονογονεϊκή οικογένεια. Τη μητέρα που απέκτησε παιδί με δότη. Την οικογένεια που απομακρύνθηκε με βία από την οικογενειακή στέγη. Τον πατέρα ο οποίος έχει την επιμέλεια των παιδιών. Τους εργένηδες. Τα άτεκνα ζευγάρια. Την τρίτη ηλικία. Τις/τους χήρες/ους. Τις πολυμελείς οικογένειες. Τις οικογένειες πολλών γενιών στο ίδιο σπίτι. Τους σχεδόν άστεγους ή με στεγαστική ανασφάλεια. Τους καταθλιπτικούς. Τους μοναχικούς. Τους ανθρώπους που έχουν διευρυμένη ελευθερία στη σεξουαλικότητα. Τους ΑΜΕΑ. Τους ανθρώπους που συζούν με ίδιο φύλο και τη δυνατότητα πλέον να ζουν θεσμοθετημένα μαζί. Τους ανθρώπους ίδιου φύλου που θέλουν να τεκνοθετήσουν/συλλάβουν παιδί και άνοιξαν αυτό το δημόσιο διάλογο επιτέλους στην κοινωνία.
Αυτή η αποδοχή, δεν καταρρέει τις ηθικές αξίες. Δημιουργεί νέες.
Πιο ορθά δομημένες. Πάνω σε όλους. Αποδεχτές στη σημερινή δημόσια σφαίρα.
Αυτός ο κοινωνικός διάλογος πρέπει να ανοίξει πιο ανοικτά, πιο ξεκάθαρα, χωρίς μασημένα λόγια, χωρίς να κρύβεις σαν στρουθοκάμηλος κατηγορίες ανθρώπων κάτω από μια μικρή στρώση χώματος προσποιούμενος ότι είναι αμελητέα ποσότητα. Όλα αυτά πρέπει να τα κάνεις, για να αναγνωρίσεις και να εντοπίσεις όλες τις μορφές πολιτών και να τους βάλεις στο χάρτη, στο σχέδιο, στο κοινωνικό πλάνο της εποχής.
Ο όρος του intimate citizenship (οικείας πολιτότητας) προτείνει τις κατευθύνσεις που πρέπει να κοιτάξουμε. Και μας ευαισθητοποιεί απέναντι σε αυτές. Μας τις βάζει μπροστά μας. Στρέφει την κοινωνία προς το προσωπικό και ακολούθως, το προσωπικό θα στραφεί στο κοινωνικό. Έτσι μπορείς να νιώσεις την κάθε ζωή να αφορά την κοινωνία. Και πως, η κάθε ιστορία χωρά σε ένα σύγχρονο και πρόσφατο κόσμο. Μέσα στον οποίο, η κάθε επιλογή ζωής γίνεται μια νέα οικειότητα για τον πολιτισμό, τον συνάνθρωπο, τον συμπολίτη, την κοινωνία, τον θεσμό, το κράτος, το νομοσχέδιο, τη ψυχαγωγία, τον δήμο. Δημιουργεί στη δημόσια ζωή -και στο κράτος- ευγένεια.
Αυτή η αποδοχή, δεν καταρρέει τις ηθικές αξίες. Δημιουργεί νέες. Πιο ορθά δομημένες. Πάνω σε όλους. Αποδεχτές στη σημερινή δημόσια σφαίρα. Η οποία θα αποδέχεται τη σεξουαλική ελευθερία, δεν θα κουνά τον ηθικό δάκτυλο στους ανθρώπους, για το πώς να ζήσουν την ερωτική τους ζωή, πώς να ασφυκτιούν δυστυχισμένοι σε οικογενειακές νόρμες, με ποιον να κοιμηθούν, ποιον να φιλοξενήσουν, πώς να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, πώς να χειριστούν το σώμα και το φύλο τους, πώς να αναπτύξουν ή να εκφράσουν τον ερωτισμό τους, πώς ανάλογα από την ελευθερία που τους αφήνει η θρησκεία και ο πολιτισμός τους μπορούν να χωροθετήσουν το σώμα τους. Και πως όλα αυτά έχουν την ελευθερία, την άνεση και το δικαίωμα να τα εκφράσουν στο δημόσιο χώρο χωρίς κόμπιασμα και χωρίς φόβο λιντσαρίσματος ή αποξένωσης τους.
Οι ευγενικές κοινωνίες δεν είναι στα ελάσσονα. Όταν κάνεις ταμείο στην αποδοχή και συμπερίληψη όλων των ταυτοτήτων, αθροίζεις συλλογική ευτυχία.
