Δεν θα επιχειρήσω να αναλύσω τα αίτια και τις αφορμές του δράματος που εξελίσσεται στην Ουκρανία. Για να επιχειρηθεί κάτι τέτοιο απαιτείται βαθύτατη γνώση της ιστορίας της περιοχής.
Μιας ιστορίας που αρχίζει με την ίδρυση του κράτους των Ρώς ή της λεγόμενης Κιεβινής Ρωσιας από τους Βαράγγους τον 9ο αιώνα. Ιστορικά, η Ουκρανία και ειδικότερα το Κιέβο θεωρείται ως η κοιτίδα των Ρώσων. Κάτι ανάλογο με το Κόσοβο που θεωρείται η κοιτίδα των Σέρβων. Αυτό που θα θίξω είναι το ρόλο που διαδραματίζει στην υπόθεση του Ουκρανικού η εικόνα και σε μεταγενέστερο στάδιο τα ΜΚΔ και πώς τα εκμεταλλεύτηκε ειδικότερα ο Βλαδίμηρος Πούτιν.
Όταν το 2000 ανήλθε στην εξουσία, ο Πούτιν ανέλαβε μια Ρωσία σε κατάσταση αποσύνθεσης. Από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι και το 2000 η κατάσταση στη Ρωσία ήταν χαοτική. Η διαφθορά στα ύψη και η οικονομία να παραπαίει, με τον λαό να είναι βαθύτατα πληγωμένος.
Ο Πούτιν ήξερε ότι για να φτιάξουν τα πράγματα έπρεπε να ληφθούν σκληρά μέτρα που πολλές φορές κινούνταν στα όρια της νομιμότητας. Για κάτι τέτοιο όμως χρειαζόταν τη στήριξη του λαού. Ο μοναδικός τρόπος για να αποκτήσει την αμέριστη συμπαράσταση του λαού ήταν να του αποκαταστήσει τη χαμένη του περηφάνεια. Πώς το έκανε;
Μα βομβαρδίζοντας συνεχώς τον λαό με την εικόνα του. Μια εικόνα που παρέπεμπε σε ένα υγιή, αθλητικό, δυνατό, αποφασιστικό ηγέτη που παρέπεμπε στις «ένδοξες» μέρες του παρελθόντος, σε αντίθεση με τον Μπορις Γέλτσιν που σε κάθε εμφάνιση του γελοιοποιούσε τον εαυτό του και πολύ περισσότερο τη χώρα του.
Φωτογραφίες του Πούτιν, άλλοτε να ασκείται στις πολεμικές τέχνες, άλλοτε να κυνηγά, άλλοτε να ιππεύει ημίγυμνος, άλλοτε να κάνει ράφτινγκ και άλλοτε να οδηγεί μηχανή είχαν κατακλύσει τα μίντια, τόσο τα ρωσικά όσο και τα διεθνή. Οι Ρώσοι στο πρόσωπο του ή μάλλον στην εικόνα του είδαν να αποκαθίσταται η εθνική τους περηφάνια. Σε κάθε εμφάνιση του στη Ρωσία και όχι μόνο του επιφυλασσότανε υποδοχή ροκ σταρ.
Το άκρως επιτυχημένο πείραμα έκανε τον Ρώσο πρόεδρο να αντιληφθεί νωρίς τη δύναμη της εικόνας. Συνέχισε να «βομβαρδίζει» τον ρωσικό λαό με εικόνες, μόνο που αυτή τη φορά στόχευε στην ανύψωση του καταρρακωμένου ηθικού των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων. Με τον ίδιο να φωτογραφίζεται πότε με στολή των ρωσικών ειδικών δυνάμεων, πότε με τη στολή του αλεξιπτωτιστή, πότε να επιθεωρεί νέα οπλικά συστήματα και πότε να κάνει σκοποβολή, σύντομα έφερε μαζί του και τα σώματα ασφαλείας.
Ο Πούτιν συνέχισε να πουλά συστηματικά και μεθοδευμένα την εικόνα του μέχρι που φτάσαμε στην εποχή των ΜΚΔ. Ο Ρώσος πρόεδρος κατάλαβε πολύ νωρίς τη δύναμη τους. Για την ακρίβεια, κατάλαβε ότι τα ΜΚΔ μπορούσαν να αποτελέσουν ένα ισχυρότατο όπλο στο πλαίσιο του λεγόμενου υβριδικού πολέμου και των ψυχολογικών επιχειρήσεων.
Ανέπτυξε μια βιομηχανία κατασκευής και διασποράς ψευδών ειδήσεων. «Ειδήσεις» που στόχο είχαν να προκαλέσουν τριγμούς στα θεμέλια των δυτικών δημοκρατιών. Μέσω της ιδιόμορφης αυτής «βιομηχανίας» άρχισαν να εμφανίζονται και να αναπαράγονται στη δημόσια σφαίρα διάφορες θεωρίες συνωμοσίας περί ενός παγκόσμιου διευθυντηρίου που επιδιώκει την υποδούλωση των λαών.
Θεωρίες για τη δήθεν νέα τάξη πραγμάτων, υποτιθέμενες προφητείες και θεωρίες συνωμοσίας για την παγκοσμιοποίηση άρχισαν να έχουν τη τιμητική τους. Όλα αυτά ήταν θέμα χρόνου να εξαπλωθούν σαν φωτιά σε πευκοδάσος.
Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο, ο Πούτιν κατάφερε να αποκτήσει ένα τεράστιο ετερόκλητο ακροατήριο που αποτελείται από Σταλινικούς και νοσταλγούς του Σοβιετικού ολοκληρωτισμού και από υπερορθόδοξους χριστιανούς, εθνικιστές και φασίστες, τόσο εντός όσο και εκτός Ρωσίας. Κατάφερε να τους εργαλειοποιήσει και να τους μετατρέψει σε γκρούπις του.
Κατάφερε επιπλέον να εργαλειοποιήσει το ρωσικό ορθόδοξο πατριαρχείο και να το μετατρέψει στο μακρύ χέρι της εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίμνου. εργαλειοποίηση και τους Ευρωπαίους εθνικιστές που επιθυμούν τη διάλυση της ΕΕ και την επιστροφή στα εθνικά κράτη. Τους νοσταλγούς της αναβίωσης της Σοβιετικής ένωσης που στο πρόσωπο του είδαν αυτόν που θα συνεχίσει από κει που έμεινε ο Τσερνιένκο. Τους ολιγάρχες που βλέπουν το πλούτο τους να αυξάνεται. Αυτό οφείλουμε να του το αναγνωρίσουμε.
Όμως αυτό που δεν κατάλαβαν όλοι αυτοί είναι ότι στο τέλος δεν θα υπάρχει χώρος παρά μόνο για τον ίδιο. Η μεγαλύτερη του επιτυχία ήταν η ανάδειξη του Ντόναλντ Τραμπ στο ύπατο αξίωμα των ΗΠΑ. Είναι κοινό μυστικό ότι η «βιομηχανία» που είχε στήσει ο Πούτιν συνέβαλε τα μέγιστα στην εκλογή του Τραμπ. Τυχαία;
Βεβαίως όχι. Ο Ρώσος πρόεδρος έχει τη φήμη ότι δεν κάνει τίποτα τυχαία, ούτε αφήνει κάτι στη τύχη. Όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια η εκδούλευση προς το Τραμπ είχε αντίτιμο. Το αντίτιμο ήταν η αλλαγή του δόγματος των ΗΠΑ και η απόσυρση τους από περιοχές κοινού ενδιαφέροντος με τη Ρωσία. Η συνεχής και συστηματική υπονόμευση της βορειοατλαντικής συμμαχίας από τον ίδιο τον Τραμπ.
Από την πρώτη μέρα της εκλογής του ο Τραμπ προσπάθησε να άρει τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας για την εισβολή στη Κριμαία. Ήρε όλες τις κυρώσεις στους Ρώσους ολιγάρχες και φίλους του Πούτιν. Ήθελε να προχωρήσει στην αναγνώριση της Κριμαία ως ρωσικό έδαφος.
Στην ουσία ο Τραμπ έδωσε χρόνο στο Πούτιν να προετοιμαστεί οικονομικά και στρατιωτικά ώστε μια ενδεχόμενη εξάπλωση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ να μην το βρει απροετοίμαστο και αδύναμο να αντιδράσει όπως έγινε με τις πρώην βαλτικές δημοκρατίες και τέλος να επαναδιεκδικήσει αυτά που κάποτε θεωρούσε δικά του.
Σε ανύποπτο χρονικό διάστημα το 2005 είχε χαρακτηρίσει τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης ως τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή που έπρεπε να διορθωθεί. Τώρα στην Ουκρανία βλέπουμε τον Ρώσο πρόεδρο να παίζει με την εικόνα και πάλι. Βλέπουμε τα ρωσικά άρματα μάχης να προελαύνουν με τη σοβιετική σημαία παραπέμποντας στο μεγάλο πόλεμο και στη νίκη επί των Ναζί.
Αφενός παραπέμπει στο αφήγημα του περί Ναζί αφετέρου όμως στέλνει ένα μήνυμα προς τη Δύση. Ήλθα και είμαι ο νόμιμος κληρονόμος και διάδοχος της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης. Ένα βασανιστικό ερώτημα που τίθεται είναι αν θα σταματήσει στην Ουκρανία ή αν μετά τη Ουκρανία θα αποτελέσει απειλή και για την Πολωνία.
