Γράφει ο Ιγκόκνιτος
Πέρα από τις άμεσες συνέπειες ενός πολέμου, τις οποίες βιώνουν αυτοί που βρίσκονται στο σημείο, στη χώρα που εξελίσσεται η καταστροφή, υπάρχουν και οι έμμεσες συνέπειες οι οποίες γίνονται αισθητές από πολύ περισσότερους ανθρώπους. Ανθρώπους που δεν βρίσκονται στο γεωγραφικό χώρο εκείνο ή δεν διαδραμάτισαν κάποιο ρόλο στην αλληλουχία των γεγονότων που οδήγησαν στην καταστροφή. Σαφώς και οι άμεσες συνέπειες και επιπτώσεις που έχουν όσοι βρίσκονται στο «μάτι κυκλώνα», ο πόνος και η καταστροφή που βιώνουν δεν συγκρίνεται με τις έμμεσες επιπτώσεις που πιθανόν να έχουν όσοι βρίσκονται πιο μακρυά.
“Στη κυπριακή υπάρχει μια φράση:
«Το λαμπρόν τζει που πέφτει κρούζει» “
Όμως όσο κυνικό και αν ακούγεται, ενα τέτοιο γεγονός είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για μια εις βάθος ενδοσκόπηση… και αυτοκριτική. Διαδικασίες που πρέπει απαραιτήτως να συνδυάζονται με την ικανότητα αποστασιοποίησης έτσι ώστε να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε όσο πιο αντικειμενικά γίνεται την κατάσταση των πραγμάτων, οπως αυτή διαμορφώνεται, και να πάρουμε τις σωστές αποφάσεις για το μέλλον.
Είναι ο μοναδικός τρόπος να προχωρήσουμε μπροστά αφήνοντας πίσω λάθη και παραλείψεις, διότι αυτό είναι το ζητούμενο. Διαφορετικά απλά διαγράφουμε κύκλους γύρω από το ίδιο σημείο. Εμείς εδώ στην Κύπρο αν και φτάσαμε αρκετές φορές στη καταστροφή και θα έπρεπε να είχαμε κάνει την ενδοσκόπηση και αυτοκριτική μας, έχω την αίσθηση ότι απλά διαγράφουμε κύκλους γύρω από το ίδιο σημείο και επαναλαμβάνουμε τον ίδιο κακό εαυτό μας. Τα τραγικά γεγονότα στην Ουκρανία θα πρέπει να είναι το ερέθισμα και η αφετηρία να πάρουμε τα πράγματα αλλιώς. Τόσο σε πολιτικό αλλά κυρίως σε οικονομικό επίπεδο…
Και η ομιλία του Αμερικάνου προέδρου στο Καπιτώλιο πριν από μερικές μέρες θα έπρεπε να ήταν το χαστούκι που θα μας ξυπνήσει από το λήθαργο. Μεταξύ των άλλων ο αμερικανός πρόεδρος είπε: «Σήμερα λέω στον Πούτιν και στους Ρώσους ολιγάρχες που έχουν κλέψει δισεκατομμύρια δολάρια ως αποτέλεσμα αυτού του καθεστώτος, ότι δίνουμε ένα τέλος σε αυτό. Οι πολυτελείς επαύλεις, διαμερίσματα, τα γιοτ, τα αεροπλάνα και οι λογαριασμοί τους, οπουδήποτε και αν βρίσκονται στον κόσμο, θα τα βρούμε και θα τα κατάσχουμε. Θα τους σταματήσουμε. Και μόνο ο Πούτιν είναι υπεύθυνος για αυτό».
Αντιλαμβάνεστε σε τι ακριβώς αναφέρετε ο αμερικανός πρόεδρος; Ανάφερετε σε ενα ολοκληρωτικό οικονομικό πόλεμο εναντίον της Ρωσίας. Σε ένα πόλεμο που μας βρίσκει πλήρως εκτεθειμένους και εξαρτημένους από τα ρωσικά κεφάλαια και επενδύσεις όλων αυτών των Ρώσων ολιγαρχών.
Ήδη στη Λεμεσό που ως γνωστό «πετά» επικρατεί πανικός. Και ακόμη βιώνουμε την πρώτη φάση των κυρώσεων στην οποία περιλαμβάνονταν «τρανταχτά-πρώτα» ονόματα Ρώσων ολιγαρχών, με αρκετους απ’ αυτούς να έχουν περιουσιακά στοιχεία στην Κύπρο ή να δραστηριοποιούνται οικονομικά εδώ – εργοδοτοντας μεγάλο αριθμό υπαλλήλων. Στη δεύτερη φάση των κυρώσεων περιλαμβάνονται «μικρότερα» ονόματα Ρώσων ολιγαρχών με αρκετους από αυτούς να έχουν φυσική παρουσία στη Κύπρο.
Και επειδή κάποιοι προτάσσουν το γεγονός ότι αρκετοί απ’ αυτούς διαθέτουν ευρωπαϊκή υπηκοότητα – από τις κυρώσεις δεν εξαιρούνται όσοι πιθανόν έχουν αποκτήσει ευρωπαϊκή υπηκοότητα. Δυστυχώς ο αντίκτυπος όλων αυτών των κυρώσεων θα είναι αισθητός στην Κύπρο, ίσως πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ.
Όταν στην αρχή αυτού του άρθρου αναφερόμουν σε έμμεσες επιπτώσεις -αυτές ακριβώς είχα υπόψη μου, επιπτώσεις απολύτως προβλέψιμες και αναμενόμενες. Εν πάση περιπτώσει, με τον ένα ή άλλο τρόπο σε κάποιο βαθμό, όχι σε σημείο που δεν θα το νιώσουμε, οι οικονομικοί κραδασμοί θα απορροφηθούν. Θα απορροφηθούν μεν, αλλά εν τω μεταξύ θα έχουν πλήξει βαθύτατα την κυπριακή οικονομία.
Έφτασε η ώρα να πάρουμε τα πράγματα αλλιώς στην οικονομία. Το οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθούμε έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του- το έγραψα αρκετές φορές και δεν θα κουραστώ να το γράφω. Όχι μονο έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του, έχει δημιουργήσει τεράστιες στρεβλώσεις και ανισότητες. Η Κύπρος των «υπηρεσιών» και του ρίαλ εστέιτ μας τελείωσε. Επειγόντως πρέπει να επανασχεδιάσουμε το αύριο, ένα αύριο που θα έχει προοπτικές.
Η μοναδική βιώσιμη προοπτική είναι να προσεγγίσουμε πραγματικά και εποικοδομητικά την Ευρώπη. Η Ευρώπη δεν είναι μόνο για να μας παρέχει πολιτική ασφάλεια. Η Ευρώπη είναι το μεγαλύτερο μας περιουσιακό στοιχείο και πρέπει να το αξιοποιήσουνε σωστά. Αντί αυτού το κατασπαταλούμε στη προσπάθεια μας να κερδίσουμε πόντους έναντι της Τουρκίας πουλωντας παράλληλα χάντρες και καθρεφτάκια στους Κύπριους ιθαγενείς. Ο επανασχεδιασμός αυτός θα πρέπει να αρχίσει αντιμετωπίζοντας ένα σημαντικο πρόβλημα, το πρόβλημα της συνδεσιμότητας της Κύπρου με το εξωτερικό. Θα πρέπει να δοθούν κίνητρα σε αεροπορικές εταιρείες να εκτελούν συχνά δρομολόγια από και προς επιχειρηματικούς προορισμούς, όπως οι Βρυξέλλες, το Αμβουργο, η Φρανκφούρτη, το Μιλάνο, το Λονδίνο, τη Στοκχόλμη.
Θα πρέπει επιτέλους να προχωρήσει η ψηφιακή μετατροπή. Δεν γίνεται να χρειάζονται μέρες για να εξασφαλίσει κάποιος ένα πιστοποιητικό από το τμήμα εσωτερικών προσόδων π.χ. και όταν το εξασφαλίσει να τρέχει να αγοράσει χαρτόσημο τη στιγμή που η όλη διαδικασία, ακόμη και η πληρωμή χαρτοσήμου θα μπορούσε να γίνει ηλεκτρονικά μέσα σε μισή ώρα. Δεν γίνεται να μιλούμε για ψηφιακή μετάβαση τη στιγμή που έχουμε το ψηλότερο κόστος πρόσβασης στο διαδύκτιο. Μιλούμε για επενδύσεις στον τομέα της τεχνολογίας και της έρευνας, την ίδια στιγμή που η πολιτική χρηματοδότησης των τραπεζών τις αντιμετωπίζει ως …εξωτικά φρούτα. Αναφερόμαστε σε νεοφυείς επιχειρήσεις και μένουμε στο θεωρητικό επίπεδο, χωρις να εκπονούμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αξιολογησης και χρηματοδοτησης τέτοιων επιχειρήσεων.
Έχουμε αναγάγει τη πράσινη ανάπτυξη στη μαγική λύση όλων των προβλημάτων. Καλή και θεμιτη, όμως η πράσινη ανάπτυξη θα πρέπει να είναι το εργαλείο και όχι ο αυτοσκοπός. Πολύ φοβάμαι ότι η κυπριακή εκδοχή της πράσινης ανάπτυξης δεν είναι τίποτα άλλο παρά η δικαιολογία για ακόμη μια αρπαχτή από ορισμένους.
Τα προπτυχιακά προγράμματα των καθόλα αξιόλογων κρατικών πανεπιστημίων μας θα πρέπει να προσφέρονται ΚΑΙ στην αγγλική έτσι ώστε να προσελκύσουν πολύ μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών από το εξωτερικό. Να επανασχεδιάσουμε το τουριστικό μας προϊόν μέσα από μια ολιστική προσέγγιση που θα ξεκινά από τη συνδεσιμότητα των αεροδρομίων και θα φτάνει μέχρι τη ψηφιοποίηση και του πιο μικρού στενού στη παλια πόλη της Λευκωσίας.
Επιτέλους να εκμεταλευθούμε τη γεωγραφική μας θέση και όχι μόνο το φορολογικό μας σύστημα. Να προσελκύσουμε πραγματικούς σοβαρούς επενδυτές και όχι κάποιους που ψάχνουν να «παρκάρουν». Τα χρήματα τους για λίγο καθοδον προς άλλους προορισμούς, αγοράζοντας ένα «κουτί» των 100 τετραγωνικών.
Για να προσελκύσουμε όμως σοβαρούς επενδυτές πρέπει να αναδιοργανώσουμε το σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Κανείς σοβαρός επενδυτής δεν θα έρθει όταν ξέρει ότι για τη παραμικρή έστω εμπορική ή οικονομική διαφορα που θα προσφύγει στο δικαιοσύνη θα του πάρει δυο-τρία χρόνια στην καλύτερη των περιπτώσεων. Κανείς σοβαρός επενδυτής δεν θα έρθει όταν η διαφθορά έχει γίνει συνώνυμο με την Κύπρο. Αν δεν μπορούμε να πατάξουμε τη διαφθορά τότε ας φέρουμε ειδικούς από το εξωτερικό. Αν οι εποπτικές αρχές δεν τα καταφέρνουν ας ζητήσουμε βοήθεια από την ΕΕ, ή στο φιναλε ας φέρουμε κάποιους από το εξωτερικό που δεν θα έχουν ούτε θείο ούτε μπάρμπα στην κορώνη.
“Αυτά και πολύ περισσότερα θα πρέπει να γίνουν αν θέλουμε να μην κρυολογούμε και να την πληρώνει ο απλός κόσμος κάθε φορά που θα φταρνίζεται κάποιος στη Μόσχα, ή στο Πεκίνο”
Εδώ ακριβώς υπάρχει ένα οξυμωρο. Ενώ σαν κράτος δηλώνουμε σε όλους τους τόνους την πίστη και προσήλωση μας στο δυτικό σύστημα αξιών, την ίδια στιγμή η εξάρτηση μας, οικονομική και όχι μόνο, από χώρες όπως τη Ρωσία, την Κίνα, τη Σαουδική Αραβία, είναι στον μέγιστο βαθμό.
Θυμίζει λίγο την κατάσταση στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, που ο θείος Σαμ ζητούσε από τον κόσμο να συνεισφέρει από το υστέρημα του, την ίδια στιγμή που μεγάλες επιχειρήσεις έκαναν μπιζινες με το καθεστώς των Ναζί.
Ας αποφασίσουμε επιτέλους. Σε ένα περιβάλλον ενωμένης Κύπρου, και προπαντώς σε ένα κράτος με check and balances, το εγχείρημα θα ήταν πολύ πιο εύκολο, και τώρα φαντάζει σαν σενάριο απο ταινία επιστημονικής φαντασίας, όμως ακόμη και κάτω από αυτές τις συνθήκες πρέπει να το κάνουμε, Δεν έχουμε άλλη επιλογή.
Το χρωστάμε στους εαυτούς μας αλλά πολύ περισσότερο στη νέα γενια. Μια νέα γενι;a που παίρνει των οματιών της και φεύγει και αναζητά την τύχη της σε κανονικές χώρες, ή τουλάχιστον χώρες πιο κανονικές από μας. Φτάσαμε στο σημείο να βάζουμε ευχή και κατάρα στα παιδια μας να φύγουν από αυτό τον άρρωστο τόπο.
Έχουμε μια και μοναδική ευκαιρία να πάρουμε τα πράγματα αλλιώς. Και αυτή είναι τον Φεβρουάριο του ’23. Επιτέλους να επιλέξουμε αυτόν/η που θα μας πει αλήθειες, ενοχλητικες αληθειες. Χορτάσαμε από το χάιδεμα των αυτιών και απο το συγκαταβατικό χτύπημα στην πλάτη -έλα μωρε όλα θα πάνε καλά-.
Όχι αν συνεχίσουμε με τις ίδιες πρακτικές, τίποτα δεν θα πάει καλά. Όλα θα γίνουν πολύ χειρότερα. Επιτέλους να επιλέξουμε τον/η πιο ειλικρινή. Αυτόν/ήν με τις λιγότερες εξαρτήσεις και βαρίδια. Αυτόν/η που δεν χρωστά χάρες σε κανένα και ούτε πρέπει να ξοφλήσει «γραμμάτια». Αυτόν/η που αγαπά έστω λίγο τον τόπο και τους ανθρώπους του ρε γαμώτο.
